Narodowy Spis Powszechny ludności i mieszkań 2021 trwa już od kilku miesięcy. Niestety niewielki procent mieszkańców kraju nad Wisłą dotąd się spisał. Spis jest obowiązkowy i trwa do 30 września 2021 roku. Spóźnialskim grożą kary nawet do 5000 zł.
Warto przypomnieć, że rachmistrz spisowy Głównego Urzędu Statystycznego jest urzędnikiem państwowym. Aby nim zostać trzeba było przejść specjalne szkolenie oraz zdać poprawnie egzamin na rachmistrza spisowego.
W Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 rachmistrzowie spisowi przeprowadzają wywiady bezpośrednie oraz wywiady telefoniczne. Kontaktu ze strony rachmistrza mogą spodziewać się osoby, które dotychczas nie spisały się samodzielnie przez Internet lub telefon na infolinii spisowej.
Rachmistrz spisuje, min.: dane osobowe, nieruchomości (mieszkania), rodzinę i relacje rodzinne, obywatelstwo, język, wyznanie, grupy schorzeń powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności, pracę i wykształcenie.
Pytania są logicznie skonstruowane. Kilka odpowiedzi zawiera opcję „Nie chcę odpowiadać na to pytanie” głównie w sferach bardzo osobistych, wręcz intymnych, jak: zdrowia, wyznania i związków nieformalnych.
Z moich doświadczeń na tym polu wynika, że mieszkańcy niechętnie chcą się spisywać. Pamiętajmy, że z uwagi na okres wprowadzonych obostrzeń sanitarnych spisać się może każdy obywatel polski jak i cudzoziemiec na kilka sposobów: poprzez aplikacje na stronie internetowej Narodowy Spis Powszechny, przez infolinię telefoniczną, w lokalnym urzędzie gminy i miasta lub podczas wizyty rachmistrza spisowego.
Zdecydowana większość osób, które dotąd spisałem rzetelnie poodchodzi do ustawowego obowiązku. Zdarzają się też i tacy respondenci, którzy oświadczają, że sami się spiszą i zazwyczaj na tym kończy się temat. Niektórzy maja inną metodę, czyli nie odbierają telefonu lub rozłączają się w trakcie rozmowy. Sporadycznie zdarzają się także niekulturalni respondenci, ale to są jednostki.
Odmowa spisu przez respondenta może skutkować spisaniem przez rachmistrza protokołu z przeprowadzenia czynności w ramach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021. Jednak osobiście staram się nie sięgać po tak drastyczne rozwiązania. Wiem, na podstawie rozmów z innymi rachmistrzami, że inni mają takie samo zdanie na ten temat i przyjmują podobny sposób postępowania. Bo ostatecznie, fakt niespisania się, to jest problem respondenta, nie rachmistrza.
Rachmistrz dostaje od Głównego Urzędu Statystycznego dane, tzw. wrażliwe, czyli imię i nazwisko respondenta, wiek, jego pesel i adres oraz numery telefonów. W praktyce okazuje się czasami, że na przykład tylko jeden z sześciu podanych telefonicznych numerów jest aktualny. To niestety nie ułatwia pracy.
Bycie rachmistrzem spisowym jest zajęciem dla ludzi nie bojących się nowych wyzwań, kreatywnych, elokwentnych.
Warto pamiętać, że każdy Rachmistrz, niezależnie od województwa dzwoni z numeru 22 828 8888. Kod do kontaktu (Zdzisław Musiał) 32007.
Jak zweryfikować tożsamość rachmistrza?
Można to zrobić w prosty sposób:
- poprzez specjalnie przygotowaną aplikację dostępną na stronie https://spis.gov.pl/,
- dzwoniąc na infolinię spisową pod numer 22 279 99 99 (po uzyskaniu połączenia wybierz 1 – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, a następnie 2 – weryfikacja tożsamości rachmistrza).
Każdy rachmistrz posiada identyfikator, którym legitymuje się na prośbę respondenta (informacje o identyfikatorze rachmistrza).
Gdy respondent nie odbierze telefonu od rachmistrza spisowego, to wtedy dostanie SMSa z GUS o treści „Weź udział w Narodowym Spisie Powszechnym. Wejdź na spis.gov.pl lub skontaktuj się ze swoim rachmistrzem, nr telefonu 22 828 8888. Kod do kontaktu 32007”.
Warto pamiętać o tym, że zgodnie z art. 17a ust. 1-3 ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r., nie można odmówić przekazania danych rachmistrzowi kontaktującemu się z osobami fizycznymi objętymi spisem. Oznacza to, że czas na samospis mamy do momentu, gdy skontaktuje się z nami rachmistrz.
Przypominam, że wszystkie dane przekazane w spisie są objęte tajemnicą statystyczną regulowaną przez ustawę o statystyce publicznej i służą wyłącznie zbiorczym analizom statystycznym. Każda osoba biorąca udział w spisie ma zapewnioną pełną anonimowość. Osoby wykonujące prace spisowe są zobowiązane do przestrzegania tajemnicy statystycznej. Za jej niedotrzymanie grożą sankcje, w tym kara pozbawienia wolności.
Z pozdrowieniami
Wasz Rachmistrz Spisowy
Zdzisław Musiał