OGŁOSZENIE

Kierunek natarcia 44 Bpanc w 1945 roku
Kierunek natarcia 44 Bpanc w 1945 roku

W roku 1944, kiedy wojska niemieckie zaczęły ponosić kolejne klęski na froncie wschodnim, a Armia Czerwona odrzuciła armie niemieckie, wiele kilometrów na zachód. W styczniu 1945 roku wojska radzieckie zdecydowanym natarciem przełamały umocnienia niemieckie na linii Obry i znalazły się na przedpolu Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.

W nocy 29 stycznia 1945 roku główny odcinek rejonu umocnień został przełamany na kierunku: Kaława – Wysoka, przez 1 armię pancerną gwardii, 44 brygadę pancerną pod dowództwem płk. Gusakowskiego.

Walki były krótkie, ale gwałtowne i spowodowały ofiary w ludziach po obu stronach. Rankiem następnego dnia Rosjanie zaczęli wkraczać do Międzyrzecza. W wielu miejscach stoczono drobne potyczki z wycofującym się Volkssturmem. Zginęło co najmniej dziesięciu żołnierzy Armii Czerwonej. Kolejne miesiące były dla wyzwolonego Międzyrzecza trudnym okresem.

Międzyrzecz w swoim kształcie w zasadzie przetrwał do końca drugiej wojny światowej. Według powojennych szacunków przyjmuje się, że zniszczenia sięgnęły 20 – 30 %. Łącznie, w różnym stopniu zostało zniszczonych 378 budynków. Przez miasto nie przetoczyły się działania typowo frontowe, bezpośrednie walki na ulicach miasta ominęły Międzyrzecz. W zasadzie, po przełamaniu rejonu umocnionego w regionie nastąpiło paniczne wycofanie wojsk niemieckich. Żołnierze z wycofujących się pododdziałów spaliły gmach urzędu powiatowego, bank, gimnazjum oraz częściowo pocztę, a budynek sądu został całkowicie wypalony.
Niemcy wycofując się z miasta wysadzili także most kolejowy, natomiast most drogowy ocalał.

Dawny Międzyrzecz z lotu ptaka
Dawny Międzyrzecz z lotu ptaka

Okazało się, że nie przejście frontu było dla miasta katastrofą, a liczne pożary wzniecane przez żołnierzy pododdziałów wojsk armii czerwonej, które po opanowaniu miasta zaczęły na stałe stacjonować w Międzyrzeczu.

Za przyczyną czerwonoarmistów spłonęła wówczas znaczna część starego miasta po wschodniej stronie Ratusza (budynki stanowiące zabudowę ograniczoną ulicami: Chłodną, Wesołą i 30 Stycznia oraz Rynkiem), grupa budynków na lewym brzegu Obry przy moście drogowym, a także szereg domów mieszkalnych przy ulicy 30 Stycznia, Mieszka I, Konstytucji 3 Maja, Staszica i Wojska Polskiego. Generalnie największe straty w zabudowie odnotowano w śródmieściu.

Międzyrzecki Rynek przed II wojną światową.
Międzyrzecki Rynek przed II wojną światową.

Przepadła część zabytkowych kamieniczek. Natomiast stosunkowe niewielkie zniszczenia dotknęły osiedla domów położonych na peryferiach Międzyrzecza. Z wojennej zawieruchy i po wyzwoleńczego szaleństwa czerwonoarmistów na szczęście ocalały najważniejsze zabytki miasta: zespół zamkowy, kościoły: pw. św. Jana Chrzciciela i pw. św. Wojciecha oraz Ratusz.

Według szacunkowych danych stan liczebny ludności w miastach zmniejszył się o 25 procent, a we wsiach o 10 procent. Tak, więc w wyniku ewakuacji i masowej ucieczki Niemców powiat międzyrzecki oraz samo miasto wyludniły się. Międzyrzecz opanowali szabrownicy, a także niezdyscyplinowani i swawolni żołnierze radzieccy, którzy plądrowali opuszczone domostwa i często wywoływali pożary, dewastując dodatkowo już i tak zniszczone przez wojnę miasto.

Po wyzwoleniu, dotychczasowi, nieliczni już mieszkańcy uciekli lub zostali wysiedleni na zachód, a na ich miejsce przybyli do miasta i okolicznych miejscowości pierwsi osadnicy z pogranicza Wielkopolski, a następnie przez niemal dwa lata napływali przesiedleńcy ze Wschodu. Już 20 marca 1945 r. powstały lokalne władze – początkowo administracja wojskowa (Rejonowa Komendantura Wojenna), a następnie władze cywilne.

Parking przy ul. 30 Stycznia
Parking przy ul. 30 Stycznia

Do miasta powracało stopniowo życie. Powstawały pierwsze piekarnie, poczta, placówki ochrony zdrowia, restauracja, uruchomiono stację kolejową. Rozpoczęto porządkowanie miasta. Sukcesywnie usuwano gruzowiska po zawalonych budynkach, tworząc w ich miejscu tereny zielone i place parkingowe. Do roku 1957 odbudowano zniszczone domy mieszkalne.

Do miasta zaczęło przybywać coraz więcej mieszkańców. Zaczęły pracować zakłady pracy. W związku z tym, aby zaspokoić potrzeby mieszkaniowe międzyrzeczan w latach następnych rozpoczęto wznoszenie nowych budynków. Pierwsze domy mieszkalne zbudowane zostały przy ulicach: 30 Stycznia, Dąbrowskiego i Kilińskiego. Nieco później wybudowano bloki przy obecnej ulicy Mieszka I.

W latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych powstały nowe zespoły mieszkalno-usługowe: Osiedle Centrum, Osiedle Kasztelańskie, sąsiadujące z nim Osiedle Wojskowe, Osiedle Piastowskie oraz Osiedle Sikorskiego. Zakłady przemysłowe i przedsiębiorstwa usługowe zlokalizowano głównie w północnej części miasta, po obu stronach ulicy Kazimierza Wielkiego w ciągu drogi wiodącej w kierunku Skwierzyny.

FOTOGALERIA


 

REKLAMA