23 sierpnia 2018 r. dowódca 11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej generał dywizji Stanisław Czosnek wraz z reprezentantami środowisk dywizji ruszył w podróż historyczno – geograficzną szlakiem znaczonym gąsienicami czołgów 1. Polskiej Dywizji Pancernej (1PDPanc) w Europie Zachodniej. Wraz z przedstawicielami Czarnej Dywizji podążają płk Artur Pikoń, dowódca 10 Brygady Kawalerii Pancernej oraz płk Wojciech Ziółkowski, zastępca dowódcy 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej.
Tegoroczna podróż prowadzi przez największe pola bitewne Wielkiej Wojny. Uroczyste obchody 100-lecie jej zakończenia właśnie rozpoczęto w Królestwie Belgii. Pola Flandrii zapisały się na trwałe w historii orężnej Europy obejmującej dwie wojny światowe. Ich symbolem jest Ypres (Ieper) które było miejscem gdzie ginęli Polacy walczący w armiach alianckich i zaborczych w jednej z najbardziej krwawych batalii Wielkiej Wojny na tzw. Łuku Iperskim (Ypres Salient). 26 lat później, 6 września 1944 polscy żołnierze z 1. PDPanc dowodzonej przez gen. Stanisława Maczka wyzwolili to miasto i pozwolili żeby legło w gruzach jak w latach Wielkiej Wojny.
Właśnie wydarzenia II Wojny Światowej były przedmiotem podróży studyjnej, którą przeprowadził Chris Lock, brytyjski badacz przygotowujący właśnie książkę opisującą działania 1. PDPanc we wrześniu 1944 roku.
Przedstawiciele Czarnej Dywizji przemierzyli wszystkie najważniejsze miejsca związane ze zwycięskim manewrem 1. PDPanc we Flandrii, z którego doświadczenia pancerniacy gen. Maczka wielokrotnie wykorzystywali w czasie walk w Belgii i Holandii. Polscy dowódcy znali doskonale losy miasta w poprzedniej wojnie, wiedzieli że nie mogą się one powtórzyć .
„Historia patrzy na nas nie tylko z murów średniowiecznego miasta, z łuku bramy wejściowej, pomnika wojny 1914-1918, ale i z tysięcy krzyży na cmentarzach alianckich z poprzedniej wojny, wymijanych przez nas w pościgu. Niegdyś każdy metr ziemi wydarty w natarciu był sukcesem, okupionym masami poległych. Dziś? Taktyka szybkości triumfuje.” – pisał generał Maczek o walkach o Ypres w swoich wspomnieniach wojennych.
Fotorelacja
Prowadzący narrację Ch. Lock przybliżył wiele, do tej pory niepublikowanych, faktów dotyczących batalii m.in. współudział w walkach o miasto grupy łącznikowej z czechosłowackiej Samodzielnej Brygady Pancernej sformowanej w Wielkiej Brytanii. Podkreślił działania 10. pułku strzelców konnych we wstępnej fazie walk i żołnierzy 3. Brygady Strzelców, głównie 9. batalionu, który za swoją aktywność bojową w Belgii otrzymał później nazwę wyróżniającą „Strzelców Flandryjskich” Barwnej opowieści Ch. Locka przysłuchiwali się także członkowie Stowarzyszenia 1. PDPanc „Belgia” z prezesem Dirkiem Verbeke na czele. Rodziny wyzwolicieli miasta z 1. PDPanc reprezentowała m.in. Nicole Bardziński córka ś.p. kpt. Sylwestra Bardzińskiego z 2 pułku pancernego.
W godzinach popołudniowych Delegacja Czarnej Dywizji została przyjęta przez gospodarza miasta Jeffa Vershoore w sali ceremonialnej ratusza.
Następnie wraz z zaproszonymi gośćmi w asyście kompanii honorowej 10 BKPanc oddała honory, złożyła kwiaty i zapaliła znicze przed tablicą upamiętniającą poległych polskich żołnierzy, zawieszoną na ścianie miejskich Sukiennic .
– ”Dziękuję władzom Królestwa Belgii, rządowi Flandrii i władzom miasta za pamięć o polskich żołnierzach” – powiedział gen. dyw. Stanisław Czosnek i dodał – „Dla mnie osobiście i myślę, że dla wszystkich Polaków jest to wzruszające doświadczenie. Polegli bohaterowie, polscy żołnierze gen. St. Maczka walczący na zachodzie Europy, o wolność Ojczyzny – oddajemy wam dzisiaj cześć…”.
Następnie delegacja z asystą przemaszerowała pod legendarny memoriał Menin Gate upamiętniający żołnierzy alianckich poległych w zmaganiach drugiej i trzeciej bitwy we Flandrii w latach 1916 – 1917.
Wraz z tysiącami gości przybyłych z całego świata uczestniczono w ceremonii „The Last Post” zapoczątkowanej w mieście od 1927 roku, a przerwanej na okres okupacji niemieckiej w latach 1940 – 1944. Dzięki bohaterstwu polskim żołnierzy i decyzji generała Stanisława Maczka została ona przywrócona po wyzwoleniu miasta i sprowadza do Ypres codziennie o godzinie 20-tej dziesiątki tysięcy ludzi pielgrzymujących na pola Wielkiej Wojny.
Po ceremonii tysiące widzów podziwiały kunszt żagańskiej Orkiestry Wojskowej pod batutą st. chor. sztab. Adama Dudzika, która koncertowała na miejskim Rynku.
Opuszczając miasto i udając się do Normandii delegacja „Czarnej Dywizji” jeszcze raz oddał hołd imiennym i „znanym Bogu”, jak nazwał ich wielki pisarz brytyjski Joseph Rudyard Kipling, bohaterom I Wojny Światowej na cmentarzu Tyne Cot w okolice wsi Passendale, największym cmentarzu wojskowym Wspólnoty Brytyjskiej, gdzie spoczywa 12 tys. żołnierzy brytyjskich, kanadyjskich, australijskich, nowozelandzkich, afrykańskich.
* * *
Po uzupełnieniu strat poniesionych w batalii normandzkiej w sierpniu 1944 r., 1. PDPanc 6 września 1944 wkroczyła do Belgii. W ciągu tygodnia zdobyła Ypres i Tielt, potem opanowała Gandawę. Belgowie szczególnie docenili fakt, że 1. PDPanc starała się minimalizować straty ludności cywilnej. Kolejnych miast nie zdobywano szturmem, lecz oskrzydlano, zmuszając Niemców do odwrotu.
– „Owacyjnie witane w Gandawie, wylały się oddziały pancerne na kwietne pola Belgii, między Gandawą, St. Nicolas i Antwerpią, aż po rzekę Skaldę” – wspominał dowódca 2. pułku pancernego ppłk Stanisław Koszutski – „Nie ustawały jeszcze strzały na przedmieściach zdobywanych miast, gdy na rynku grała orkiestra i tańczono w lokalach. Ludność wydawała bale, a groby poległych tonęły w kwiatach. Modlono się w kościołach za nas i Polskę spontanicznie i serdecznie” – dodawał.
W wyniku krwawych walk wokół Ypres i w samym mieście 1. PDPanc wzięła do niewoli 430 niemieckich żołnierzy. W trakcie działań szczególnie wyróżnili się żołnierze z 3. Brygady Strzelców głównie z 9. batalionu dowodzonego przez ppłk. dr. Zdzisława Szydłowskego oraz 10. psk gen. St. Maczek w Księdze Honorowej Ypres złożył swój podpis jako wyzwoliciel miasta. W tej samej księdze podpisał się w 1918 roku marszałek Ferdynand Foche.
Sekcja Prasowa 11 LDKPanc
Szef Sekcji – Oficer Prasowy
mjr Artur PINKOWSKI
