OGŁOSZENIE

Ratusz w Międzyrzeczu

Jedną z najważniejszych budowli Międzyrzecza jest ratusz, usytuowany w centrum miasta, pośrodku Rynku. Od swych początków po dzień dzisiejszy – z krótką przerwą w XVII wieku – stanowił on siedzibę władz miejskich.

Można przypuszczać, iż pierwotny ratusz istniał już w okresie średniowiecza, Międzyrzecz bowiem – jak pamiętamy – od XIII wieku funkcjonował jako w pełni wykształcony ośrodek miejski, w XV wieku zaś był największym miastem zachodniej Wielkopolski.

Ratusz powstały po 1581 roku musiał być dłuższy i szerszy od współczesnego. Bardziej prawdopodobne jest jednak, że odkryte fragmenty stanowią pozostałości przybudówki przylegającej niegdyś do ratusza od strony północnej oraz znajdującej się po jego stronie wschodniej wieży.

W miejsce tego drewnianego zapewne budynku w drugiej połowie XVI wieku, na mocy przywileju  Stefana Batorego z 1581 roku, rozpoczęto budowę nowej, częściowo murowanej budowli.  Jej wygląd nie jest możliwy do odtworzenia, ponieważ na przestrzeni dziejów była ona niejednokrotnie przebudowywana. Relikty szesnastowieczne zachowały się jedynie w fundamentach i ścianach piwnic. W trakcie prac ziemnych, prowadzonych w 1989 roku po północnej i wschodniej stronie budynku, odkryte zostały fragmenty kamienno-ceglanych fundamentów i murów, które wykraczają poza obrys istniejącego ratusza.Międzyrzecki Ratusz

 

Na podstawie wykopalisk i po przeprowadzonych analizach przypuszcza się, że budynek powstały po 1581 roku musiał być dłuższy i szerszy od współczesnego. Bardziej prawdopodobne jest jednak, że odkryte fragmenty stanowią pozostałości przybudówki przylegającej niegdyś do ratusza od strony północnej oraz znajdującej się po jego stronie wschodniej wieży.

Zarówno przybudówka północna, jak i wieża widoczne są na planie z roku 1780. Interpretację taką zdaje się potwierdzać opis zamachu na Napoleona, w którym  wspomina się o wieży ratuszowej.

Na widocznych po lewej stronie schodach miał w wyniku zamachu Sprengepiela zginąć Napoleon.
Dom Jakuba Volmera (kwatera Napoleona w listopadzie 1806 roku – widok budynku, ok. 1935 rok – nie przetrwał do obecnych czasów)
Johann Jacob (lub Jan Jakub) Volmer był jednym z najznamienitszych mieszkańców Międzyrzecza w końcu XVIII i pierwszej połowie XIX wieku.

„Krótki pobyt napoleona w Międzyrzeczu o mało nie skończył się wielką katastrofą dla miasta. Stary poborca podatkowy Sprengepiel, przejęty pruskim patriotyzmem, zaplanował sobie zgładzić znienawidzonego tyrana, za jakiego Napoleon uchodził w oczach patriotów pruskich. Pożyczył zatem od mistrza murarskiego Buttela strzelbę i zaczaił się na wieży ratuszowej w odległości piętnastu stóp od domu Volmera, w którym biesiadował cesarz. Ze swego okienka mógł zamachowiec dokładnie mierzyć w cesarza wychodzącego z domu.
Na szczęście dla miasta i jego mieszkańców w tym dniu był tak wielki ruch wojska w Międzyrzeczu, że zamachowiec rozmyślił się i zrezygnował ze strzału do Napoleona”.

Ratusz powstały po roku 1581 był w dolnej partii murowany, natomiast piętro oraz wieża wzniesione zostały w konstrukcji szkieletowej. Podczas pożaru miasta  w 1666 roku drewniana część uległa zniszczeniu.
Odbudowę podjęto w 1670 roku. Zakres przeprowadzonych wówczas prac  jest zanany dzięki opisowi Zacherta. Na ocalałych murach obwodowych parteru nadbudowano nowe piętro, wzniesione – jak poprzednio – w konstrukcji szkieletowej.
Odbudowana została także wieża, wyższa od poprzedniej. Zamontowano na niej zegar, na szczycie umieszczono kulę oraz gwiazdę i orła. Wnętrza stanowiły jak dawniej siedzibę Rady Miejskiej, ponadto znajdowała się tu waga miejska, skład soli, apteka i skarbiec. W wieży, w trzech izbach, nazywanych Piekło, Praca i Słowik, znajdowało się więzienie. Od zewnątrz do ratusza przylegały kramy sukiennicze. Przed budynkiem ustawiono pręgierz.

Kolejna przebudowa ratusza nastąpiła po pożarze, który wybuchł w Międzyrzeczu 24 czerwca 1731 roku. Informacje na ten temat zawdzięczamy opisowi, jaki odnaleziony został w 1994 roku w kuli wieńczącej ratuszową wieżę. Jest to poświadczony przez magistrat w 1924 roku opis dokumentu umieszczonego w kuli w 1751 roku. Zawiera on między innymi opis pożaru i późniejszej odbudowy budynku.

Po pożarze ratusz przez pewien czas pozostawał w ruinie. Odbudowę rozpoczęto w 1743 roku, za kadencji burmistrza Jacoba Kinzla Seniora, a kontynuowali ją jego następcy. Prace, obejmujące wykonanie nowych murów piętra, dachu oraz wzniesienie wieży po stronie wschodniej, zakończyły się w 1752 roku. Odbudową kierowali Jakob Kinzel Senior i Jakob Roestel; zaangażowano do niej mistrza murarskiego Jahanna Gottlieba Drokera, prace siesielskie wykonał Johann Georg Piehahn, a miedzianą kulę, orła i gwiazdę G. Heinecke.

W czasie tej osiemnastowiecznej odbudowy ratuszowi nadano zachowany w dużym stopniu do dnia dzisiejszego, klasycystyczny kształt. Elewacje podzielone zostały pilastrami, ujednolicono też wykrój ujętych opaskami okien. Budynek nakryty został dachem naczółkowym z lukarną w połaci północnej.

Pieczęć miejska Meseritz
Pieczęć miejska Meseritz

Kolejne zmiany w wyglądzie ratusza nastąpiły po pożarze miasta, jaki miał miejsce 11 maja 1827 roku.  Także to wydarzenie zostało opisane w odnalezionym w kuli dokumencie. Podczas pożaru spaliła się kryta gontem Wieża, zniszczeniu uległ zegar i zamontowane w 1822 roku dzwony, należące do gminy ewangelickiej. Koszt odbudowy oszacowano na sumę 6 678 talarów. Burmistrz Braun i budowniczy Albicht opracowali projekt architektoniczny. Prace murarskie wykonał mistrz z Międzyrzecza Johann Gottlieb Buttel, prace ciesielskie Martin Haake. Zniszczona kula, orzeł i gwiazda ze zwieńczenia wieży odrestaurowane zostały przez złotnika Lodyego, mosiężnika Reinholda, kotlarza Clemensa i blacharza Koeniga.

Remont, finansowany z odszkodowania w wysokości 6193 talarów, wypłaconego miastu przez Królewską Generalną Dyrekcję Towarzystwa Pożarowego w Poznaniu, zakończył się w 1828 roku. Władze miejskie dołożyły 313 talarów. Kupno zegara i dzwonów odłożono na później.

W czasie tej ostatniej odbudowy ponad dachem ratusza wzniesiono zachowaną do dziś neogotycką wieżę. Ponadto przebudowano wtedy część pomieszczeń piętra, zaadaptowano część poddasza oraz wykonano wystawkę w południowej połaci dachu.
Z tego czasu pochodzą też żeliwne kolumny, wspierające strop Sali posiedzeń Rady miejskiej. W latach późniejszych na wieży zamontowano zegar.

FOTO – HISTORIA

Od tego czasu, przez blisko sto lat na ratuszu nie prowadzono żadnych większych prac. W związku z tym stan budynku systematycznie się pogarszał. W 1924 roku przystąpiono do generalnego remontu zabytkowej budowli. Najbardziej uszkodzone były elewacje, gdzie występowały ubytki cegły.  Naprawy wymagały też konstrukcja wieży i pokrycie dachu. Budynek został na nowo otynkowany, pilastrom i innym detalom nadano kamieniarska fakturę, uzyskaną przez prążkowanie ich powierzchni. Zniszczone, cynkowe pokrycie wieży zastąpiono blachą miedzianą. Odrestaurowano też zegar i orła, wieńczącego wieżę. Prace wykonał Otto Schroter, prace kamieniarskie rzeźbiarz Hermann Kreschmer, roboty blacharskie prowadził mistrz Emil Reichardt, dekarskie mistrz Stanisław Reichardt.

We wnętrzu wykonano wówczas nową stolarkę schodów i boazerię, założono też nowe okna i drzwi. Ściany zostały pomalowane. Prace te wykonywali miejscowi rzemieślnicy: Kurt Wandel, Johannes Mathey, Kurt Jyrgens i Gustav Ruff.

Ratusz w MiędzyrzeczuW dzisiejszym swoim kształcie ratusz reprezentuje styl klasycystyczny. Murowany z cegły i otynkowany budynek wzniesiony został na rzucie prostokąta. Jego dwukondygnacyjną bryłę nakrywa dach naczółkowy z szeroką, zwieńczoną trójkątnym szczytem wystawką po stronie południowej.

Elewacje podzielone zostały pilastrami. Główne, półkoliście zamknięte wejście do budynku znajduje się po stronie południowej. Całość wieńczy nadbudowana nad kalenicą dachu neogotycka wieża zegarowa, nakryta blaszanym hełmem z prześwitami, zwieńczona kulą, orłem i gwiazdą. We wnętrzach zachowały się sklepienia krzyżowe oraz kolebkowe (niektóre z lunetami), pochodzące z XVII i XVIII wieku.

FOTO


REKLAMA

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz swój komentarz!
Proszę podać swoje imię