wtorek, 10 grudnia, 2024

Bledzew

  (Blesewo, Blesen, Stadt) , GW, wieś gminna, położona na krawędzi wysoczyzny w dolinie Obry (która tu jest bardzo dzika i kręta), przy drodze ze Skwierzyny do Lubniewic, 10 km na południowy zachód od Skwierzyny.

Najstarsza wzmianka o Bledzewie pochodzi z 1235 roku i wiąże się z fundacją kościoła. W następnych stuleciach dzieje miejscowości łączą się z zakonem cystersów. W 1318 roku, w okresie, kiedy zachodnia Wielkopolska przejściowo pozostawała pod panowaniem brandenburskim, margrabia Waldemar nadał wieś Bledzew zakonnikom z pobliskiego Zemska. Niespełna sto lat później, w 1412 roku cystersi przenieśli tu swoją siedzibę. Wkrótce potem Bledzew zaczęto nazywać miastem (w 1433 roku).

W 1485 roku król Kazimierz Jagiellończyk na prośbę opata ustanowił tu trzy jarmarki rocznie i cotygodniowe targi. Prawa miejskie zostały rozszerzone w roku 1565 przez króla Zygmunta Augusta. Pierwotne, drewniane zabudowania klasztorne w Bledzewie spłonęły podczas pożaru miasta w 1592 roku. Na ich miejscu wzniesiono budynki murowane:

  • kościół w 1596 roku;
  • klasztor po 1607 roku.

Podczas wojen w XVII i na początku XVIII wieku opactwo poniosło dotkliwe straty. W latach trzydziestych XVIII wieku przystąpiono do przebudowy klasztoru. Wzniesiono wtedy nowe skrzydło zachodnie. Kolejne skrzydła – wschodnie i północne – powstały już w drugiej połowie XVII wieku. Stary kościół rozebrano w 1787 roku, w 1802 roku ukończono budowę nowej świątyni.

W 1796 roku nastąpiła konfiskata dóbr klasztornych. Zakonnikom pozostawiono jedynie klasztor, który funkcjonował do 1835 roku, kiedy to wszystkie budynki przejęło państwo pruskie. Wyposażenie świątyni przeniesiono między innymi do kościołów:w miejscowej parafii i w pobliskim Starym Dworku.

Opustoszałe zabudowania zostały sprzedane i rozebrane w 1843 roku. Miejscowe opactwa wyznacza dziś jedynie plac Klasztorny położony we wschodniej części Bledzewa.

Zachował się natomiast późnogotycki kościół parafialny, usytuowany w pobliżu Rynku, wzniesiony zapewne staraniem cystersów w XV wieku. W latach 1881 – 1882 dokonano przebudowy świątyni, przedłużając nawę w kierunku zachodnim oraz dobudowując neogotycką wieżę i również neogotycką kaplicę południową. Kościół jest budynkiem murowanym z cegły, salowym, o trójbocznym zamknięciu partii wschodniej. Po stronie północnej znajduje się zakrystia, od południa – kaplica, od zachodu – wieża.

Na zewnątrz kościół jest oszkarpowany. Zachowały się gotyckie ostrołukowe okna o profilowanych ościerzach oraz portal północny. Cenne barokowe wyposażenie wnętrza, pochodzące – jak wspomniano – z kościoła klasztornego, obejmuje między innymi ołtarz boczny, stalle i ławy oraz rzeźby i obrazy. Pozostałe elementy wyposażenia prezentują formy neogotyckie (ołtarz główny, ambona, chrzcielnica, konfensjonały).

Bez większych zmian przetrwało również również pierwotne rozplanowanie Bledzewa, pochodzące z czasu nadania mu praw miejskich.
Jego centrum zajmuje prostokątny Rynek, z którego narożników wybiegają po dwie ulice (z narożnika południowo-wschodniego – jedna).

W dużym stopniu zachowała się charakterystyczna, małomiasteczkowa zabudowa mieszkalna – niewielkie domy, najstarsze z pierwszej połowy XIX wieku, niektóre o skromnych cechach klasycystycznych. Na Rynku wznosi się barokowa figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku.

Bledzew – Elektrownia wodna
W odległości około dwóch kilometrów na wschód od wsi położona jest nieduża elektrownia wodna na Obrze, wybudowana w latach 1906 – 1911, a przy niej, utworzony na początku XX wieku, Zalew Bledzewski (127 ha powierzchni i długości 8 km)Wysokie brzegi jeziora porastają drzewa liściaste: olchy, jesiony, klony, dęby, lipy i tylko z rzadka sosny. Na południowy zachód od zalewu, w lesie nad Obrą położone jest grodzisko.

Projekt budowy elektrowni przepływowej opracowała w 1905 r. berlińska firma Havested und Contag, specjalizująca się w budownictwie wodnym, służącym celom energetycznym. Inwestorem budowy była spółka, samorządowe zakłady okręgowe wielopowiatowe z o.o., występująca pod nazwą „Uberlandzentrale: Birnbaum-Moseritz und Schwerin A.G.” ok. 1909 r.
Budowę stopnia wodnego i elektrowni rozpoczęto w 1906 r. Odbioru robót dokonano 15 maja 1911 roku i tę datę można uznać za początek działania elektrowni, chociaż rozruch zakładu i produkcji energii datuje się tutaj już od końca 1910 r. Roboty mechaniczno-elektryczne w elektrowni (maszynowni i rozdzielni) wykonało „Zjednoczone Przedsiębiorstwo Elektryczne” (A.E.G.) z.
Elektrownia wodna „Bledzew” stanowi reprezentatywny przykład modelu hydroelektrowni przepływowej z początku XX w. Utrzymano oryginalny model stopnia wodnego i związanych z nim budowli technicznych, wyposażenie maszynowni (pochodzące z 1910 r.).

Współcześnie funkcjonuje jako elektrownia szczytowa, produkując energię elektryczną dla sieci ogólnej. Stopień wodny Bledzew, obok walorów historycznych i technicznych, stanowi istotny czynnik kształtujący krajobraz kulturowy. Walory elektrowni doceniają elektrycy. W końcu lat 80-tych XX wieku rozpoczęto gromadzić w hali maszynowni (w miejscu zdemontowanego w 1969 r. hydrozespołu Nr 3) różne maszyny elektryczne i aparaturę kontrolno-pomiarową, transformatory, wyłączniki i odłączniki, izolatory, a także ikonografię, pochodzące z elektrowni wodnych ZE Gorzów: Gucisz, Kamienna, Międzylesie oraz z samego Bledzewa, pozyskane w trakcie prac modernizacyjnych prowadzonych w elektrowniach wodnych w latach 80-tych XX w. Stworzono w ten sposób możliwość ochrony aktywnej wielu ruchomalii, eksponowanych przy tym w hali, w której wciąż pracują hydrozespoły z 1910 r. Maszynownię i wzbogacającą ją ekspozycję udostępnia się sporadycznie zorganizowanym grupom.

W czasie okupacji znajdował się w mieście obóz dla ludności cywilnej.

W Bledzewie znajdują się: sklep, poczta, restauracja, PKS, ośrodek zdrowia, po drugiej stronie zalewu pole biwakowe.


W opisie miejscowości wykorzystano teksty zaczerpnięto z opracowania Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk z Wielkopolskiego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu.

 

Międzyrzecz
zachmurzenie małe
1.8 ° C
1.8 °
1.8 °
79 %
4kmh
31 %
wt.
3 °
śr.
3 °
czw.
3 °
pt.
3 °
sob.
2 °