niedziela, 8 grudnia, 2024

Dąbrówka Wlkp.

 (Merica, Dammere, Gross Dammer, Dąbrówka Wielka), ZG, gmina Zbąszynek, wieś położona przy drodze ze Zbąszynka do Międzyrzecza, 3 km na północ od Zbąszynka. Miejscowość o średniowiecznej metryce, wzmiankowana w 1253 roku.

Czytaj także:
Żywa lekcja patriotyzmu. W Dąbrówce Wielkopolskiej po pięciu latach remontu otwarto Izbę Pamięci

Barokowy kościół p.w. Św. Jakuba zbudowany został w miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni, spalonej w 1660 roku. W XVIII wieku budynek został przebudowany i rozbudowany (do nawy od strony północnej dostawiono kaplicę). Kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1979 – 1980.

Murowana z cegły świątynia wzniesiona została na rzucie kwadratu, z zamkniętym półkoliście prezbiterium od strony wschodniej.

Przy prezbiterium od północy znajduje się zakrystia, przy nawie – wspomniana wyżej kaplica.
Wnętrze kościoła nakryte jest stropem, kaplica – sklepieniem żaglastym, zakrystia zaś – sklepieniem krzyżowym.

Zachodnią elewację nawy i północną elewację kaplicy wieńczą barokowe szczyty.
We wnętrzu kaplicy zachował się barokowy ołtarz. W pobliżu kościoła znajduje się dziewiętnastowieczna dzwonnica nakryta gontowym dachem.

 

W Dąbrówce Wlkp. zachował się także neorenesansowy pałac, wzniesiony w latach 1856 – 1859 dla barona von Schwarzenau, ówczesnego właściciela wsi. Autorem projektu był znany niemiecki architekt Fryderyk August Stüler.

Okazała bryła pałacu z czterema narożnymi wieżami, nakryta wysokim dwuspadowym dachem z ozdobną wystawką centralną, w sposób swobodny przetwarza popularny w okresie renesansu typ rezydencji, nawiązującej jeszcze do średniowiecznej architektury obronnej.
Do pałacu, usytuowanego między stawem i parkiem, prowadzi umieszczone na osi, zamknięte półkoliście wejście, ponad którym znajduje się balkon.

W Dąbrówce działał w okresie międzywojennym Związek Polaków w Niemczech, a w latach 1929 – 1939 szkoła polska. Lekcje odbywały się w trzech prywatnych domach, na których umieszczono dziś tablice pamiątkowe. Na cmentarzu wznosi się pomnik poświęcony siedemdziesięciu pięciu mieszkańcom wsi, którzy – wcieleni siłą do Wehrmachtu – zginęli, walcząc po stronie niemieckiej lub zostali zamęczeni w obozach koncentracyjnych.

W lutym 1945 roku w Dąbrówce Wielkiej utworzono pierwsze na Ziemiach Odzyskanych tak zwane Starostwo Pogranicza. Do dziś działa tutaj zespół ludowy kontynuujący tradycję grania na koźle zbąszyńskim, a w szkole podstawowej znajdują się zbiory regionalne.

 

Dąbrówka Wielkopolska – Pałac

Twórcą pięknego pałacu w Dąbrówce Wielkopolskiej (d. Gross Dammer) jest słynny niemiecki architekt Friedrich August Stüller. Według jego projektu w latach 1856-1859 wzniesiono tutejszą rezydencję dla właściciela majątku – barona Alberta Strein von Schwartzenau-Dammer.
Rodzina Strein von Schwartzenau-Dammer, pochodząca ze starego rodu szlachty austriackiej, która opuściła kraj w wyniku wojny trzydziestoletniej, nabyła dominium w Dąbrówce Wielkopolskiej pod koniec lat 20. XIX stulecia.

Dobra dominium zostały wydzielone w wyniku przeprowadzonego w roku 1823 podziału wsi na gminę wiejską i obręb dworski. Twórca projektu „pałacu Alberta” – Friedrich August Stueler, żyjący w latach 1800-1865, uczeń i współpracownik Schinkla, doradca artystyczny Fryderyka Wilhelma IV, był jednym z najznamienitszych architektów berlińskich swojego czasu. Jego dziełem są m.in. gmachy zespołu Nowego Muzeum na „Museumsinsel” w Berlinie, Galeria Narodowa w Berlinie, zamek Hohenzollernów koło Hechingen w Badenii-Wirtembergii, Muzeum Narodowe w Sztokholmie, Akademia Nauk i Galeria Narodowa w Budapeszcie, Muzeum Egipskie w zespole pałacowym Charlotenburg, Uniwersytet w Królewcu oraz liczne kościoły i rezydencje, w tym kościół ewangelicki pw. św. Pio­tra i Pawła w Poznaniu.

Pałac w Dąbrówce Wielkopolskiej jest wybitnym przykładem charakterystycznego stylu architekta, który w swoich projektach sięgał do wzorców z okresu gotyku i renesansu, w tym stylu Tudorów, przetwarzając w swobodny sposób, popularny w okresie renesansu typ rezydencji, nawiązującej jeszcze do średniowiecznej architektury obronnej. Jest to widoczne w użytych archaicznych formach pałacu elżbietańskiego o zwartej bryle zaznaczonej w narożach wieżyczkami, ozdobionej wielkimi, trójdzielnymi oknami przepruwający­mi przechodzące przez całe elewacje wykusze. Skuratowicz w swej książce o dworach i pałacach w Wielkim Księstwie Poznańskim określa pałac w Dąbrówce jako „realizację wybitną, stanowiącą interesujące połączenie elementów angielskich z rodzimymi formami niemieckiego renesansu” (pałac książęcy w Wismarze). Układ wnętrz pałacu „z okazałą klatką schodową, korytarzem pomiędzy traktami oraz rozbudowanym programem reprezentacyjnych wnętrz” określa jako „nowoczesny i funkcjonalny”.

W latach 1877-1878 dokonano przebudowy, należącego wówczas do Cäcile baronowej Schwarzenau pałacu, podczas której przekształcono wystrój i dekoracje elewacji. W okresie późniejszym zlikwidowano istniejącą niegdyś od południa oranżerię zbudowaną na szerokim tarasie, łączącą pałac z parkiem i reprezentacyjny podjazd widoczny na rycinie A. Dunkera. Już w latach 30. XX wieku, po przeprowadzonej parcelacji dominium – wówczas własność Bernarda von Britzkego – pałac stracił swą rezydencjonalną, reprezentacyjną funkcję, stając się siedzibą schroniska młodzieżowego, a potem niemieckiej szkoły.

Pałac zlokalizowano w centrum wsi, między stawem i parkiem. Jego założoną na planie prostokąta, murowaną, dwukondygnacyjną, zwartą bryłę nakryto czterospadowym dachem. Wychodzące z naroży, oktogonalne, czterokondygnacyjne wieżyczki, wyrastające ponad kalenicę dachu korpusu, nakryto ośmiospadowymi dachami namiotowymi. Symetrycznie zakomponowane elewacje pałacu opasano międzykondygnacyjnymi gzymsami kordonowymi i zwieńczono gzymsem koronującym na kroksztynach. Trzykondygnacyjne ryzality środkowe elewacji frontowej i parkowej zwieńczono szczytami. W szczycie frontowym umieszczono herb rodu von Schwartzenau. Nad głównym wejściem umieszczono balkon.

Pozostałe osie przepruto na obu kondygnacjach wielkimi, triforyjnymi oknami wykuszowymi. Na osiach elewacji bocznych umieszczono analogiczne wykusze z szerokimi oknami w partii piętra. Dwutraktowe wnętrze z korytarzem pomiędzy traktami i z reprezentacyjną klatką schodową na osi dłuższych boków zachowało niezmieniony układ. Jedynymi zachowanymi elementami dekoracji są obecnie ceramiczne detale elewacji, zdobiące okna i skromne sztukaterie sklepień i sufitów oraz stolarka okienna z wewnętrznymi okiennicami.

Obecnie obiekt, będący własnością Gminy Zbąszynek, pełni funkcję ośrodka życia kulturalnego wsi, użyczając swych pomieszczeń zespołowi ludowemu.

 

 

Od 1997 roku pałac w Dąbrówce Wlkp. jest honorową siedzibą kapituły Regionu Kozła.

 

 

Czytaj także:
Żywa lekcja patriotyzmu. W Dąbrówce Wielkopolskiej po pięciu latach remontu otwarto Izbę Pamięci


W opisie miejscowości wykorzystano teksty zaczerpnięto z opracowania Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk z Wielkopolskiego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu.

Galeria zdjęć Dąbrówka Wlkp.

Międzyrzecz
słabe opady deszczu
2.1 ° C
2.1 °
2.1 °
88 %
2.7kmh
99 %
pon.
5 °
wt.
3 °
śr.
3 °
czw.
5 °
pt.
1 °