Kalsko
(Calczk, Kalzig, Kgl.Dmn.), GW, gmina Międzyrzecz, wieś położona przy drodze lokalnej z Międzyrzecza do Przytocznej, 8km na północny wschód od Międzyrzecza. Miejscowość o średniowiecznej metryce, wzmiankowana w 1385 roku. Kalsko to dawna posiadłość rycerska Niałków z Chyciny.
Przez wiele lat Kalsko, wraz z Rokitnem i okolicami wchodziły w skład latyfundiów należących do klasztoru bledzewskiego (około 1318 roku). Pierwsza nazwa wsi Kalczak pochodzi z 1390 roku, kiedy to rycerz Wincenty z Chyciny sprzedaje wsie Rojewo i Kalsko wraz z pięcioma jeziorami leżącymi na ich terenie zakonnikom z Zemska za 300 grzywien. Klasztorem władali w tym czasie cystersi, którzy w 1412 roku przenieśli się z pobliskiego Zemska do Bledzewa.
We wsi znajduje się barokowy kościół p.w. Św. Bartłomieja Apostoła. Kościół posiadał rangę parafialnego, jednak w 1508 r. wcielony został do parafii w Rokitnie. Czas budowy pierwotnego kościoła pozostaje nieznany. Z akt wizytacji z 1640 r. wynika, że nie miał wezwania i nie był konsekrowany. Gdy cystersi przejęli parafię w Rokitnie, w 1661 r. wznieśli nową budowlę pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła. Konsekracji dokonano w 1669 r.
W roku 1688 w Kalsku wybuchł pożar, który zniszczył większość zabudowań wraz ze świątynią. Odbudowano ją w latach 1692-1693 ze składek mieszkańców wsi i pomocy udzielonej przez Jana Białobłockiego – opata bledzewskiego. Budowlę wzniesiono w konstrukcji zrębowej.
W XVIII w. otoczono ją dodatkową szkieletową konstrukcją zewnętrzną. W połowie XIX w. bryłę kościoła wzbogacono o murowaną zakrystię usytuowaną od strony północnej. W okresie tym wymieniono stolarkę okienną i zlikwidowano wejście w ścianie południowej.
Kościół wzniesiono jako jednonawowy, z wyodrębnionym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Od strony północnej znajduje się wtórnie dobudowana zakrystia na rzucie prostokąta, od zachodu kruchta na rzucie kwadratu. Zwartą bryłę świątyni urozmaica wieża wyprowadzona ponad połać dachową od strony zachodniej.
Ściany kościoła wzniesione zostały w dwóch etapach – pierwotnie w konstrukcji zrębowej ujętej następnie w konstrukcję szkieletową. Takie rozwiązanie jest wyjątkowe na obszarze obecnego województwa lubuskiego. W literaturze przedmiotu określane jest jako konstrukcja przysłupowa, charakterystyczna dla terenu Wielkopolski, z którą historycznie Kalsko jest związane. Elementami unikatowymi w architekturze drewnianej są owalne okna, występujące we wschodniej elewacji prezbiterium.
Wnętrze kościoła z widoczną konstrukcją zrębową, przekryte zostało nagim stropem belkowym, obecnie przesłoniętym wtórnymi deskami. Prezbiterium oddzielono od nawy ścianą łuku tęczowego o nieregularnym wykroju. Belkę tęczową ozdobiono profilowaniem.
Po stronie zachodniej wprowadzono drewnianą emporę muzyczną. Zachowane barokowe wyposażenie pochodzi głównie z XVIII w. Ołtarz główny jest późniejszy – dziewiętnastowieczny.
Powojenne losy świątyni, jak wielu innych, nie zostały dokładnie udokumentowane. W latach 60. wzniesiono od strony zachodniej murowaną kruchtę w miejscu wcześniejszej – drewnianej. W kolejnych latach przełożono dachówkę i wykonano nowe tynki zewnętrzne, jak również zakonserwowano ściany zrębowe.
W Kalsku zachował się także usytuowany naprzeciw kościoła klasycystyczny dwór z pierwszej połowy XIX wieku.
* * *
FOTOGALERIA – Kalsko
7 września 2019 roku w sołectwie Kalsko odbyły się Dożynki Gminne… czytaj więcej
Starostami dożynek byli pani Beata i Mariusz Konieczny …
WIDEO – Święto Plonów 2019
Chcesz uzupełnić informacje na temat miejscowości lub umieścić swoje zdjęcia?
Pisz na adres: info@miedzyrzecz.biz
W opisie miejscowości wykorzystano teksty zaczerpnięto z opracowania Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk z Wielkopolskiego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu.