Trzciel
(Torstetel, Tirschtiegel Schloss u. Rtg., Tirschtiegel Abbau), gmina miejsko-wiejska w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim.
W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie gorzowskim.
Miasto położone nad Obrą, między Jeziorem Młyńskim i Konin, przy trasie z Poznania do Świecka, 24 km na południowy wschód od Międzyrzecza.
We wczesnym średniowieczu w pobliżu dzisiejszego miasteczka znajdował się gród obronny, stanowiący jeden z elementów zabezpieczających zachodnie pogranicze Wielkopolski. Do dziś na prawym brzegu Obry zachował się jego ślad w postaci grodziska stożkowego, otoczonego fosą i wałem. Gród funkcjonował jeszcze w XIV wieku. W sąsiedztwie grodu, przy przeprawie przez rzekę rozwinęła się osada rzemieślniczo-targowa, wzmiankowana w 1307 roku.
Jeszcze przed 1394 rokiem Trzciel stał się miastem prywatnym, jednak pełne prawa miejskie otrzymał dopiero w 1458 roku. Właścicielami miasta w XVI i XVII wieku byli Ostrorogowie, w stuleciu następnym – Opalińscy. W pierwszej połowie XVIII wieku (między 1718 i 1730 rokiem) po drugiej stronie Obry założono dla przybyłych ze Śląska protestanckich uchodźców drugie miasto, tak zwany Nowy Trzciel. Połączenie obu organizmów nastąpiło w 1888 roku.
W okresie międzywojennym przez Trzciel przechodziła granica polsko-niemiecka.
Układ przestrzenny zarówno starego, jak i nowego miasta przetrwał bez większych zmian do dnia dzisiejszego. Ośrodkiem zabudowy starego Trzciela jest prostokątny, wydłużony plac, z którego wybiegają dwie ulice w kierunku wschodnim. Centrum nowego miasta stanowi czworoboczny plac, skąd rozchodzi się siedem ulic. Zabudowa obu placów i okolicznych uliczek zachowała swój małomiasteczkowy charakter.
Większość z nich pochodzi z końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku. Niewielkie, usytuowane kalenicowo domy wzniesione zostały w konstrukcji szachulcowej i są otynkowane.
Ich proste, parterowe bryły nakrywają dachy dwuspadowe, czasem urozmaicone wystawkami.
W Trzcielu zachowały się też pojedyncze przykłady wcześniejszych, osiemnastowiecznych, barokowych domów szachulcowych, nakrytych dachami łamanymi, a także szereg późniejszych, bardziej okazałych budynków użyteczności publicznej i domów mieszkalnych, powstałych w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku.
Przy centralnym placu starego miasta znajduje się neogotycki kościół p.w. Św. Wojciecha. Świątynia ta, wzniesiona w 1824 roku na miejscu wcześniejszych, zniszczonych przez kolejne pożary budynków, została gruntownie przebudowana w latach 1928 – 1929, jedynie wieża pochodzi z lat 1900 – 1901. Ściany świątyni oblicowano czerwoną cegłą.
Wysoka wieża zwieńczona jest strzelistym hełmem z krzyżem oraz czterema narożnymi sterczynami w kształcie wieżyczek.
We wnętrzu zachowano barokowy wystrój oraz interesujące obrazy malarza Richtera z 1929 roku. Na terenie przykościelnym znajduje się kilka starych nagrobków niemieckich oraz figura św. Jana Nepomucena.
W Trzcielu istniał też wzniesiony w XVIII wieku szachulcowy kościół ewangelicki, jednak w latach pięćdziesiątych XX wieku został on rozebrany.
Miasto słynie z artystycznych wyrobów wikliniarskich. W czasie okupacji był tu obóz dla ludności cywilnej.
Współczesny Trzciel to niewielkie miasteczko nad rzeką Obrą, położone między jeziorami: Młyńskim i Wielkim, w pobliżu autostrady A2. Jest to lokalny ośrodek usługowy i wypoczynkowy. Miasteczko jest znane z wyrobów wikliniarsko-trzciniarskich (meble, koszyki) i uprawy szparagów. Obrą prowadzi znany szlak kajakowy.
Trzciel położony jest na granicy Pszczewskiego Parku Krajobrazowego i na terenie obszaru krajobrazu chronionego. Na terenie Nadleśnictwa Trzciel występuje wiele gatunków chronionych rzadkich roślin i zwierząt. Do najciekawszych roślin należą: zimoziół północny, widłak cyprysowy, turzyca strunowa, podkolan biały, listera jajowata, i pióropusznik strusi.
Ze świata zwierząt do takich rzadkości należą: muchołówka mała, pliszka górska, wąsatka, bielik, bocian czarny, orlik krzykliwy, kania ruda, bąk, gniewosz plamisty, wydra i wiele innych. Znajduje się tu także 9 stanowisk miejsc lęgowych ptaków prawnie chronionych, objętych ochroną strefową.
Osobliwością Nadleśnictwa jest ponad 80 letni dorodny drzewostan żywotnika olbrzymiego (Thuja plicata) w leśnictwie Jasieniec z licznie występującym odnowieniem naturalnym pod okapem oraz na powierzchniach sąsiednich.
Foto – Trzciel
Zdjęcia: Kazimierz CzułupRezerwaty:
- „Rybojady” – rezerwat torfowiskowy o pow. 5,61 ha utworzony w 1995 r. – stanowi unikalne torfowisko przejściowe o bardzo dużej różnorodności zbiorowisk roślinnych, w którym aktualnie zachodzi jeszcze proces torfotwórczy.
Do najważniejszych osobliwości należą: Brzoza omszona, rosiczka okrągłolistna, żurawina błotna, modrzewnica zwyczajna, bobrek trójlistkowy, przygiełka biała, wełnianka wąskolistna. - „Jeziora Gołyńskie” – rezerwat torfowiskowy o pow. 3,10 ha utworzony w 1972 r. – ochrona lasu wilgotnego ze stanowiskiem rzadkiej rośliny wełnianeczki alpejskiej. Rosną tu: przygiełka brunatna, pływacz mniejszy, storczyki wśród których największą rzadkością jest wątlik błotny.
Miejscami wykształcił się pas szuwarów z udziałem kłoci wiechowatej. - „Jezioro Wielkie” – rezerwat faunistyczny o pow. 235,30 ha utworzony w 1991 r. – ochrona jeziora wraz z trzema wyspami. Największa wyspa porośnięta jest dorodnym ponad 200-letnim drzewostanem dębowym. Jezioro jest niemal całkowicie otoczone lasem. Stwierdzono tu występowanie 140 gatunków ptaków, z czego prawdopodobnie 82 to gatunki lęgowe.
Do najliczniejszych należą: krzyżówka, perkoz dwuczuby, łyska, trzciniak, potrzos. Do rzadszych należą: bąk, krakwa, gągoł. Znajduje się tu także kolonia czapli siwej i kormorana czarnego. - „Czarna Droga” – rezerwat leśny o pow. 21,95 ha utworzony w 1972 r. – ochrona lasu mieszanego pochodzenia naturalnego z bogatym runem. W drzewostanie dominują dorodne dęby i buki, w domieszce występują grab i jesion. Podszyt tworzą leszczyna, czeremcha, dereń świdwa i kruszyna.
Do roślin runa należą: czyściec leśny, czartawa pospolita, gajowiec żółty, marzanka wonna.
Obszary chronione:
- „Rejon Bukowca” – zajmuje pow. ogólną 4372,88 ha
- „Pojezierze Międzychodzko – Międzyrzeckie” – o pow. ogólnej 3978,62 ha
Pomniki przyrody
13 szt. pomników przyrody obejmujących ochroną 19 drzew 4 gatunków (dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, wiąz szypułkowy i sosna zwyczajna) oraz stanowisko rojnika pospolitego.
Czytaj także:
OBWODNICA TRZCIELA
Rusza budowa obwodnicy Trzciela, to strategiczna inwestycja powiatu międzyrzeckiego
Jest porozumienie w sprawie finansowania obwodnicy Trzciela
Dobra wiadomość dla mieszkańców Trzciela
Pomoc finansowa na budowę obwodnicy Trzciela
Rozmawiali o budowie obwodnicy Trzciela
Rozmowy w sprawie obwodnicy Trzciela
Miliony na lubuskie drogi w 2020 r.
W opisie miejscowości wykorzystano teksty zaczerpnięto z opracowania Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk z Wielkopolskiego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu.