niedziela, 8 grudnia, 2024

Brójce

  (Braudazendorf, Brausze, Bratz, Stadt ), GW, gmina Trzciel, duża wieś, położona w obniżeniu Gniłej Obry, przy trasie Poznań – Świecko, 14 km na południowy zachód od Trzciela. Miejscowość o średniowiecznej metryce, wzmiankowana w 1319 roku.

W 1428 roku Król Władysław Jagiełło na prośbę starosty babimojskiego Piotra Korzboka wydał przywilej lokacyjny. Lokacja została potwierdzona w 1603 roku przez króla Zygmunta III Wazę. Ekonomiczną podstawą Brójec było rolnictwo i rzemiosło, zwłaszcza sukiennictwo, rozwijające się tu od początku XVII wieku. Prawa miejskie Brójce utraciły w 1945 roku. Zachowało się pierwotne rozplanowanie miasteczka, obejmujące duży, prostokątny Rynek oraz wychodzące po jednej z każdego narożnika ulice. Przelotowy trakt komunikacyjny przecinał plac rynkowy po przekątnej. Zabudowa stanowi ciekawy przykład budownictwa małomiasteczkowego.

Przy rynku, a także przy odchodzących od niego ulicach zachowało się wiele domów z końca XVIII wieku i z pierwszej połowy XIX wieku. Są to budynki murowane lub szachulcowe, parterowe, rzadziej piętrowe , nakryte dachami dwuspadowymi lub mansardowymi. Nieopodal Rynku znajdują się dwa neogotyckie kościoły. Pierwszy z nich, zbudowany pod koniec XIX lub na początku XX wieku, noszący obecnie wezwanie Imienia Św. Michała, był pierwotnie kościołem ewangelickim.

Druga, nieco mniejsza świątynia p.w. Najświętszej Marii Panny powstała w latach 1859 – 1860. Oba kościoły wzniesione zostały na rzucie prostokątów, z węższymi, niższymi, zamkniętymi wielobocznie prezbiteriami oraz monumentalnymi wieżami, zwieńczonymi strzelistymi, ostrosłupowymi hełmami. Ich ściany oblicowane zostały czerwoną cegłą.

Bardziej okazale prezentuje się kościół poprotestancki. Jego elewacje zdobią ostrołukowe, tynkowane blendy.

Taki sam kształt posiadają okna; niektóre z nich wypełnione są witrażami figuralnymi, na przykład w prezbiterium znajduje się witraż przedstawiający scenę Wniebowstąpienia.

W kościele p.w. Najświętszej Marii Panny zachował się natomiast barokowy ołtarz z 1709 roku, przeniesiony tu ze spalonej w 1807 roku wcześniejszej świątyni katolickiej.

W 1940 roku utworzono w lesie, przy drodze prowadzącej ze Świebodzina do Brójec, żydowski obóz pracy. Przybywało tu stale dwustu Żydów z getta łódzkiego, zatrudnionych przy budowie autostrady. Kiedy wywieziono ich w 1942 roku, zaczęto sprowadzać robotników cudzoziemskich: Polaków, Francuzów, Belgów, Czechów, Rosjan, Greków, Holendrów, Jugosławian, a w końcu 1944 roku małe dzieci, przywiezione z powstania warszawskiego.

Na otoczonej drutami kolczastymi przestrzeni o wymiarach 120 na 150 m stały w szeregu baraki o rozmiarach 5m na 5m; przebywało w nich każdorazowo około sześćdziesięciu osób. Zostały zniszczone w 1945 roku w czasie likwidacji obozu.

Przetrzymywano tutaj przeciętnie od sześciuset do siedmiuset jeńców, którzy pracowali w okolicznych majątkach, kopali rowy melioracyjne, konserwowali tory kolejowe. 27 listopada 1944 rozstrzelano dwudziestu siedmiu więźniów, prawdopodobnie uczestników powstania warszawskiego.

W sumie zginęło w obozie ponad tysiąc osób. Upamiętniają je dwa pomniki na cmentarzu i w miejscu obozu.

Brójce leżą na granicy obszaru krajobrazu chronionego. Na północny zachód od wsi, na lewym brzegu Gniłej Obry, rozciąga się utworzony w 1972 roku rezerwat przyrody Czarna Droga o powierzchni 21,95 ha. Występuje w nim las dębowo-grabowy o wielogatunkowym runie, miedzy innymi rośnie tu chroniona lilia złotogłów.
Na południowy zachód koło wsi Wilenko znajduje się rezerwat leśny Uroczysko Grodziszcze.

W Brójcach można się zatrzymać w przytulnym Hotelu „Maria” oraz w zajeździe.


W opisie miejscowości wykorzystano teksty zaczerpnięto z opracowania Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk z Wielkopolskiego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu.

Galeria zdjęć Brójce

Międzyrzecz
zachmurzenie umiarkowane
4.1 ° C
4.1 °
4.1 °
80 %
3.7kmh
77 %
niedz.
4 °
pon.
5 °
wt.
4 °
śr.
3 °
czw.
4 °