wtorek, 19 marca, 2024

Kursko

 (Corsike, Kurzig, Rtg.), GW, gmina Międzyrzecz, wieś położona na wysokim zachodnim brzegu jeziora Kursko (71 ha), przy lokalnej drodze do Goruńska, 9 km na zachód od Międzyrzecza. Miejscowość o średniowiecznej metryce, wzmiankowana w 1260 roku.
Miejscowość składa się z dwóch części, północnej, o średniowiecznej metryce, wzmiankowanej w 1260 roku, oraz południowej, tzw. Nowego Kurska o formie wielodrożnicy, powstałej w XX wieku, gdy ówczesna właścicielka wsi, Ottonia Kalckreuth, sprzedała w 1923 roku część gruntów berlińskiej komisji kolonizacyjnej.

W 1938 roku w kolonii Kursko Nowe wybudowano kościół i oddano go osiedlonym w Kursku mieszkańcom Kęszycy, którzy sukcesywnie byli przesiedlani w latach 1934 – 1938.

Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w tej północnej, starszej części wsi.

Kursko – Pałac
Pałac w Kursku położony jest w północnej części wsi o układzie regularnej owalnicy, na południu od nawsia, po wschodniej stronie drogi. Pałac odgradza od drogi duży dziedziniec, a wokół rozciąga się – aż do brzegu jeziora Kursko, rozległy park krajobrazowy. Na południe od pałacu rozlokowana jest zabudowa folwarku. Rezydencja szlachecka wzniesiona w końcu XVIII wieku została gruntowanie przebudowana w stylu neoklasycystycznym, z elementami historyzującymi, w latach 1875-1880 przez Jana Zygmunta von Kalckreutha. Budowla posadowiona została na rzucie prostokąta. Główna elewacja zwrócona jest ku dziedzińcowi, w kierunku południowo-zachodnim. Narożniki fasady akcentują centralne wieże: po stronie północnej na rzucie koła, a po stronie południowej sześcioboku foremnego.

W elewacji bocznej, zachodniej na osi centralnej znajduje się ryzalit, do którego dostawiono wtórną dobudówkę. Bryła budynku jest zróżnicowana wysokościowo. Partia środkowa jest wyższa, dwukondygnacjowa, zamknięta dachem dwuspadowym i zwieńczona trójkątnym tympanonem. Partie boczne są niższe, nakryte niezależnymi dachami dwuspadowymi. Ilość kondygnacji budowli dostosowana jest do rzeźby terenu.

Posadowienie pałacu na skarpie opadającej w kierunku południowo-wschodnim sprawia, że po stronie północno-wschodniej budynek jest dwukondygnacyjny, z trzykondygnacyjnym ryzalitem, a po stronie południowo-zachodniej jednokondy­gnacyjny. Wieloosiowe elewacje wzbogaca klasycystyczny detal architektoniczny: boniowanie, profilowane gzymsy i opaski, kroksztyny podokapowe w formie konsoli, a w elewacji tylnej płyciny podokienne i podokapnikowe, wypełnione dekoracją kwiatową. Dwutraktowe wnętrze różni się szerokością traktów. W połowie budynku, pomieszczenia w trakcie od strony parku, po prawej stronie ryzalitu są szersze. Znajdują się tam sale reprezentacyjne. Mamy tu dobrze zachowany wystrój sali balowej z drewnianą podłogą, ułożoną z kwadratowych płycin oraz ze sztukateriami na suficie i stolarką drzwi. Sztukatorski wystrój zachował się również w dwóch innych salach położonych obok sali balowej.

Obecnie w pałacu trwają prace adaptacyjne, których celem jest przystosowanie budynku do funkcji turystycznej.

Miejscowość była własnością prywatną rodu Kurskich, z których najbardziej znaną postacią był bernar­dyn, Maciej Kurski, sufragan poznański w latach 1659-1661. Kurscy władali wsią aż do pocz. XVII wieku, gdy majątek sprzedano rodzinie Bronikowskich.

Bronikowscy władali Kurskiem w okresie od XVII i do początków XVIII wieku. Ich portrety: Zygmunta Bronikowskiego (zmarł w 1698 roku), jego żony Anny z Dziembowskich (zmarła w 1680 roku) oraz ich dzieci – trzyletniej Barbary (zmarła w 1671 roku), dwuletniego Krystiana (zmarł w 1672 roku), prześlicznej jedenastoletniej Ewy (zmarła w 1671 roku), pokazywany na wielu zagranicznych wystawach, siedmioletniego Zygmunta (zmarł w 1681 roku) i Aleksandra (zmarł w 1724 roku), jedynego, który dożył sędziwego wieku sześćdziesięciu dwóch lat, są ozdobą kolekcji muzeum w Międzyrzeczu. Zostały zabrane ze starego zboru ewangelickiego w 1945 roku. W 1754 roku jako kolejnego właściciela wymienia się Adama Leonarda von Kalckreuth, skoligaconego z Bronikowskimi. Rodzina von Kalckreuth posiadała majątek w Kursku aż do 1945 roku.

Po II wojnie światowej pałac przekształcono na ośrodek kolonijny, potem przekazano poznańskiej AWF, a w latach 90. XX wieku skomunalizowano i sprzedano. Obecnie w pałacu trwają prace adaptacyjne, których celem jest przystosowanie budynku do funkcji turystycznej. W południowej części wsi, zwanej Nowym Kurskiem znajduje się „nowy” zbór z 1938 roku i podcieniowy budynek remizy strażackiej z początku XX wieku, częściowo szachulcowy. W Kursku znajdował się też interesujący portret teściowej Aleksandra – Marii Elżbiety Prittwitz (zmarła w 1733 roku), przeniesiony do pałacu w Gorzycy przez Kalckreuthów, do 1945 roku właścicieli Kurska i Gorzycy, skąd trafił do międzyrzeckiego zbioru w 1949 roku. Ze zbioru w Chlastawie pochodzą portrety starszej siostry Anny – Elżbiety z Dziembowskich Bronikowskiej (zmarła w 1696 roku), która wyszła za mąż za przyrodniego brata Zygmunta – Przecława Bronikowskiego (zmarł w 1693 roku). Ich portrety znajdują się także w muzeum międzyrzeckim.

Międzyrzecki Rejon Umocniony

W rejonie wsi znajdują się fortyfikacje i umocnienia MRU. Pierwsze prace na terenie MRU rozpoczęły się w 1934 roku. Na początku uregulowano rzekę Ołobok i zaczęto budować obiekty hydrotechniczne, dzięki którym można było spiętrzać wodę i zalewać znaczne obszary. Równocześnie zaczęto budować obiekty bojowe. Początkowo ich odporność była niewystarczająca, jednakże latem 1935 zaczęto budować schrony bojowe o odporności, która całkowicie zabezpieczała przed ogniem polskiej artylerii. Wybudowano również wiele dróg i linię kolejową Kursko-Staropole.

WIDEO

Zobacz pełną relację z wycieczki w dniu 19 września 2015 roku, kiedy to na zakończenie lata, turyści obrócili most kolejny raz

Poza pancerwerkami na terenie OWB znajduje się wiele obiektów hydrotechnicznych, takich jak kanały i śluzy, pozwalające spiętrzać wodę do szerokości 600 metrów. Ciekawym obiektem jest obrotowy most w pobliżu miejscowości Kursko oraz most przesuwny na Obrze w miejscowości Bledzew.
Niektóre obiekty leżące poza głównym systemem podziemnym posiadają również podziemne korytarze, np. grupa warowna Schill koło Kurska.

Wieś położona w strefie malowniczych pagórków morenowych, otoczona lasami i wodami, leży na obszarze krajobrazu chronionego. Są tu pokoje do wynajęcia w ramach agroturystyki.

Od 2011 roku rozpoczęło działanie Stowarzyszenie Rozwoju Miejscowości Kursko. Stowarzyszenie w tej chwili ma już ponad 50 członków, w tym kilku zagranicznych.
Jednym z głównych celów Stowarzyszenia jest promowanie miejscowości i wszelkie działania wspierające jej rozwój. Prezesem Stowarzyszenia jest Pan Zdzisław Cyrus. We wsi istnieje Zespół folklorystyczny „POD GRUSZĄ”.


W opisie miejscowości wykorzystano teksty zaczerpnięto z opracowania Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk z Wielkopolskiego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu.

Galerie zdjęć Kursko

Foto: Bohdan Rogajło

Foto: Bohdan Rogajło

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz swój komentarz!
Proszę podać swoje imię