23 września w południe odbył się uroczysty apel z okazji odsłonięcia tablicy upamiętniającej polskich żołnierzy, pochowanych w zbiorowej mogile na międzyrzeckim cmentarzu żołnierzy radzieckich, poległych w walce z niemieckim faszyzmem podczas II wojny światowej.
Warto przypomnieć
Sprawa dotyczy tablicy nagrobnej upamiętniającej ośmiu polskich oficerów i żołnierzy, którzy walczyli i zginęli w kampanii wrześniowej w 1939 r, a także tych, którzy znaleźli się na robotach i w obozach jenieckich III Rzeszy Niemieckiej i tam w czasie wojny zmarli. Po wojnie władze polskie ekshumowały ich szczątki i przeniosły na cmentarz wojenny, chowając ich w jednej kwaterze z żołnierzami radzieckimi, którzy polegli w naszym regionie w ostatnich miesiącach II wojny światowej. Tyle, że formalnie na terenie nekropolii nikt nie umieścił na ten temat żadnej wzmianki. [czytaj więcej ]
Tablica, to efekt wielomiesięcznych starań i interwencji Zbigniewa Kolisa, prezesa Klubu Biegacza Piast Międzyrzecz, dzięki którym doprowadzono do tego, że władze gminy podjęły odpowiednią uchwałę na skutek, której została wykonana odpowiednia pamiątkowa tablica nagrobna.
Upamiętnienie
Uroczystość odbyła się w okrągłą, 80. rocznicę śmierci pierwszego z żołnierzy Stanisława Sabata, który zmarł 23 września 1939 r.
W mogile spoczywają:
– kapitan dyplomowany Lucjan Piotr Hajewski ( 19.10.1941 r.) (?)
– wachmistrz Jan Bankowski ( 07.04.1943 r.)
– szeregowy Władysław Borkowski ( 08.06.1943 r.)
– kanonier Władysław Cichocki ( 23.01.1940 r.)
– strzelec Józef Cichy ( 13.05.1940 r.)
– Adam Cudak ( 10.04.1941 r.)
– strzelec Kazimierz Osiński ( 22.09.1941 r.)
– Stanisław Sabata ( 23.09.1939 r.)
Wszyscy oni zostali pochowani w mogile nr 36. Żołnierze ci zginęli w latach 1939 – 1943 i zostali ekshumowani, a następnie przeniesieni z Pieńska, Dobiegniewa i Czerwińska.
Na terenie Pieńska (powiat zgorzelecki) znajdował się szpital, w którym przebywali polscy jeńcy wojenni (42 z nich zmarło). Tymczasem w Dobiegniewie istniał największy obóz jeniecki dla polskich oficerów- Oflag II C Woldenberg. Przetrzymywano w nim oficerów, chorążych, podchorążych, podoficerów i szeregowców Wojska Polskiego z wojny obronnej 1939 roku, nielicznych oficerów polskich wziętych do niewoli w czasie walk we Francji, w 1940 roku i około 100 starszych oficerów Armii Krajowej, którzy dostali się do niewoli po upadku Powstania Warszawskiego.
Wcześniej, bo od 28 września 1939 r. do 21 maja 1940 roku w Dobiegniewie istniał obóz dla podoficerów i szeregowców – Stalag II C Woldenberg. Jeńcy byli zatrudnieni przy wznoszeniu baraków pod przyszły obóz oficerski.
W okresie zimy 1939/40 z powodu nieodpowiednich warunków mieszkalnych większości z nich chorowała. Były nawet przypadki zgonów. Właśnie tu, 9 października 1939 r. zmarł kpt. Lucjan Hajewski – oficer sztabowy, kwatermistrz 23 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego. Jednostka ta rozpoczęła wojnę w Katowicach, 19 września wzięła udział w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, a dzień później skapitulowała pod Narolem.
Jeńcy trafili, m.in. do Dobiegniewa. Pochowani na cmentarzu w Międzyrzeczu Polacy przebywali, więc w tym samym obozie, w którym więziono, m.in. bohaterów Westerplatte oraz mającego swe rodowe korzenie w Bukowcu i Pieskach kontradmirała Józefa Unruga.
FOTORELACJA
kliknij na zdjęciu aby powiększyć /zdjęcia: Kazimierz Czułup/
W uroczystości udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych. Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu reprezentowała pani Zofia Plewa, wicestarosta wspólnie z sekretarzem powiatu Mirosławem Leśnym oraz naczelnika Wydziału Komunikacji i Dróg Edytą Strychałą. Natomiast Urząd Miejski reprezentowała zastępca burmistrza, pani Agnieszka Śnieg wraz z wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej Andrzejem Chmielewskim i radnymi Rady Miejskiej w Międzyrzeczu.
W apelu uczestniczyli także przedstawiciele 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej na czele z majorem Mirosławem Januskiem.
Uroczystemu Apelowi towarzyszyła Asysta Wojskowa wystawiona przez batalion dowodzenia 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej i harcerzy z Hufca Związku Harcerstwa Polskiego w Międzyrzeczu.
Zgromadzonych powitała pani Agnieszka Śnieg, zastępca burmistrza Międzyrzecza.
Po krótkim przemówieniu Agnieszka Śnieg zaprosiła Zofię Plewę, księdza kapelana pułkownika Marka Kwiecińskiego, majora Mirosława Januska i Andrzeja Chmielewskiego do ceremonii odsłonięcia tablicy upamiętniającej polskich żołnierzy poległych w okresie II wojny światowej. Odsłonięciu tablicy towarzyszyły takty „Hasła Wojska Polskiego”.
Po odsłonięciu tablicy pamiątkowej o modlitwę oraz poświęcenie tablicy upamiętniającej polskich żołnierzy poproszono księdza kapelana pułkownika Marka Kwiecińskiego.
– „Obowiązkiem żyjących jest pamięć o zmarłych. Obowiązkiem Państwa jest dbanie o mogiły poległych żołnierzy, którzy dla Ojczyzny, krwi własnej, ani życia nie szczędzili. Żelaznym rylcem, na skalnej tablicy, zapisujemy ich imiona, abyśmy o nich pamiętali i ponadto wypełniali chrześcijański obowiązek ludzi wierzących, jakim jest modlitwa za ich dusze, aby odpoczywały w wiecznym pokoju.
Dzisiaj w sposób szczególny, chcemy upamiętnić tych ośmiu polskich żołnierzy, poległych w czasie kampanii wrześniowej 1939 roku, jak i zabitych przez niemieckiego okupanta podczas II wojny światowej. Modlimy się za nich, jak też i za żołnierzy radzieckich, spoczywających w tych mogiłach.
Organizując dzisiaj to wydarzenie, wyrażamy nadzieję, iż spoglądający na ten grób Polacy pomyślą, że niepodległość i wolność Rzeczypospolitej została wykuta krwią polskiego żołnierza. W tym duchu poświęcamy tę tablicę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen” – mówił nad grobem ksiądz kapelan pułkownik Marek Kwieciński.
WIDEO
Po poświęceniu pamiątkowej płyty wieńce i wiązanki kwiatów złożyły delegacje:
- Urzędu Miejskiego w Międzyrzeczu,
- Rady Miejskiej w Międzyrzeczu,
- Starostwa Powiatowego w Międzyrzeczu,
- 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej,
- Związku Żołnierzy Wojska Polskiego,
- Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej,
- Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów,
- Związku Sybiraków,
- Harcerze Hufca Związku Harcerstwa Polskiego,
- Szkoły Podstawowej nr 1 z Oddziałami Sportowymi w Międzyrzeczu,
- Szkoły Podstawowej nr 2, im. Szarych Szeregów,
- Szkoły Podstawowej nr 3, im. Powstańców Wielkopolskich,
- Szkoły Podstawowej nr 4,
- Szkoły Podstawowej nr 6.
Niespełna dwudziestominutowy apel zakończył sygnał „Cisza”. Patronat nad uroczystością objął wojewoda lubuski Władysław Dajczak.
Szkoda, że w przemówieniu, zastępca burmistrza, Agnieszka Śnieg pominęła osobę majora rezerwy Zbigniewa Kolisa, który dotarł do informacji i ustalił spoczywających w zbiorowej mogile polskich żołnierzy. To przecież dzięki jego osobistym staraniom i interwencjom doprowadzono wreszcie do tego uroczystego, acz smutnego finału. Dla wielu osób uczestniczących w uroczystości takie działanie międzyrzeckiego samorządu jest wręcz niezrozumiałe. Trudne do wytłumaczenia jest także to, że podczas apelu w trakcie przemówień nie dopuszczono także do głosu Zbigniewa Kolisa.
Skąd taka małostkowość? Czyli mamy w Międzyrzeczu także takie małe Westerplatte, gdzie podczas patriotycznej uroczystości nie dopuszczono do głosu Harcerza.
Nie było to potrzebne. Nie podczas takiej uroczystości. Nad grobami nie powinno się politykować, a tym bardziej rozgrywać tego typu personalnych animozji.
* * *
W odniesieniu do opisanej uroczystości może warto w niedalekiej przyszłości pomyśleć o zaktualizowaniu informacji znajdującej się na głównej bramie cmentarza. Na chwilę obecną na słupach bramy umieszczone są tablice informujące o tym, że jest to cmentarz żołnierzy radzieckich poległych w II wojnie światowej w walce z niemieckim faszyzmem, i że ewidencja pochowanych żołnierzy Armii Radzieckiej znajduje się w Urzędzie Miasta i Gminy Międzyrzecz. Napisy na tablicach wykonano w języku polskim i rosyjskim. Wypadałoby na wolnym słupie umieścić tablicę informującą o tym, że na tym cmentarzu w zbiorowej mogile pochowani są także żołnierze Wojska Polskiego.
Czytaj także:
Będzie nowa tablica nagrobna na cmentarzu wojennym. Kto za błąd zapłaci?
Urzędnicza niefrasobliwość czy brak kompetencji?
Jest już nowa płyta nagrobna na zbiorowej mogile polskich żołnierzy
Międzyrzecki cmentarz żołnierzy radzieckich poległych w II wojnie światowej w walce z niemieckim faszyzmem
