Światowe Forum Ekonomiczne szacuje, że straty gospodarcze wynikające z nielegalnego handlu są równoważne 3 proc. światowego PKB. Według Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju gospodarka światowa traci na tym rocznie 2 tryliony dolarów.
O konieczności walki ze zjawiskiem szarej strefy, w tym o regionalnej współpracy między rządami, organami ścigania i biznesem rozmawiali uczestnicy szóstego Światowego Szczytu Przeciwko Nielegalnemu Handlowi: Europa Środkowo-Wschodnia organizowanego przez „The Economist”. Po raz pierwszy wydarzenie odbyło się w Polsce.
– „Szara strefa wciąż jest problemem, ale Polska może w wielu obszarach wyznaczać standardy walki z tym zjawiskiem. Według danych Eurostatu w 2021 zajęliśmy 1. miejsce w Europie pod względem zwiększania dochodów z VAT w latach 2008-2021. Był to efekt szeregu wprowadzonych rozwiązań, m.in. jednolitego pliku kontrolnego czy mechanizmu split payment” – powiedział Piotr Arak, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Podczas szczytu zaprezentowano raport „Nielegalny handel: skala, zakres, przepływy” przygotowany przez „The Economist”. Wynika z niego, że jedynie 37 proc. pokolenia Z (urodzeni w latach 1997-2003) uważa za nieakceptowalne kupowanie nielegalnych towarów. Z kolei ok. 31 proc. pokolenia Z i 26 proc. tzw. millenialsów uznaje, że konsumpcja nielegalnych towarów jest dopuszczalna w przypadku niedoboru produktów lub niekorzystnych warunków ekonomicznych.
Eksperci UN Global Compact Network Poland szacują, że całkowity udział szarej strefy w Polsce w trakcie pandemii wyniósł 18-20 proc. Podobne szacunki przedstawia Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych, według którego udział szarej strefy w tworzeniu tegorocznego PKB Polski ma wynieść 18,9 proc. (łącznie 590 mld zł). Jednak jej zwalczanie nabrało wyraźnego przyspieszenia od 2017 r., kiedy utworzono Krajową Administrację Skarbową (KAS).
– „Zwalczanie nielegalnego obrotu towarami ma kluczowe znaczenie nie tylko ze względu na kwestie fiskalne ale również dla ochrony bezpieczeństwa obszaru Polski i całej Unii Europejskiej. Pandemia COVID-19 spowodowała duży wzrost handlu e-commerce, a wojna w Ukrainie wprowadzanie różnych obostrzeń na przewóz towarów z i do państw trzecich. Administracje celne i podatkowe muszą nadążyć za tymi zmianami i odpowiadać na nowe wyzwania. Pandemia i wojna nie osłabiły skuteczności naszego działania ponieważ szybko wdrożyliśmy odpowiednie mechanizmy i procedury. Było to możliwe również dlatego, że w ostatnich latach znacznie wzrósł poziom informatyzacji KAS” – mówi Mariusz Gojny, wiceminister finansów i zastępca szefa KAS.
W wielu europejskich krajach wyzwaniem pozostaje szara strefa wyrobów tytoniowych. We Francji i Wielkiej Brytanii jest ona na poziomie ok. 30 proc. Nieco lepiej jest w krajach bałtyckich, gdzie nielegalne papierosy stanowią ok. 20 proc. rynku. Z kolei Polska w walce z tytoniową szarą strefą notuje znaczące sukcesy.
– „Wielkość szarej strefy wyrobów tytoniowych spadła w Polsce ciągu ostatnich 5 lat niemal trzykrotnie i dziś wynosi ok. 5 proc. całego rynku, co jest ogromnym sukcesem Polski. Było to możliwe dzięki wysiłkom służb państwowych, licznym działaniom regulacyjnym uszczelniającym rynek, a także racjonalnej polityce akcyzowej” – mówi Aleksander Kryvosheyev, wiceprezydent ds. korporacyjnych w Japan Tobacco International. – „Utrzymanie pozytywnego trendu będzie wymagało dalszej współpracy administracji państwowej, służb i biznesu, szczególnie, że pojawiają się nowe wyzwania, jakimi są nielegalny handel płynami do papierosów elektronicznych oraz ich sprzedaż w internecie” – dodaje.
Z raportu przygotowanego przez „The Economist” wynika również, że nielegalny handel w internecie jest łatwiejszy wraz z rozwojem platform sprzedażowych. Aż 64 proc. respondentów uważa, że nielegalne towary stały się łatwiejsze do nabycia od czasu wybuchu pandemii i konsumenci są teraz bardziej skłonni do ich nabywania w sieci.
Światowy Szczyt Przeciwko Nielegalnemu Handlowi: Europa Środkowo-Wschodnia jest częścią serii wydarzeń organizowanych przez „The Economist” skierowanych do międzynarodowej publiczności. W partnerstwie z firmami, fundacjami, NGO i administracją publiczną redaktorzy tygodnika „The Economist” dyskutują m.in. o kwestiach geopolitycznych, zrównoważonym rozwoju i zmianach klimatu, nowych technologiach.
* * *
Źródła:
- Raport “The Economist” “Illicit trade: scale, scope and flows”: https://impact.economist.com/projects/illicittradeflows/
- Szacunki Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (United Nations Conference on Trade and Development): https://unctad.org/news/unctad-convenes-second-forum-ramp-fight-against-illicit-trade
- Raport Global Compact Network Poland „Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce 2020/21”: https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2021/06/Raport_Przeciwdzialanie_szarej_strefie_w_Polsce_2020_2021.pdf
- Raport Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych: „Szara strefa w Polsce 2022”: https://www.ipag.org.pl/Content/Uploaded/files/IPAG_Szara_Strefa_2022_final.pdf
Źródło informacji: JTI Polska
