Spis Treści
Z utęsknieniem czekamy na pierwszy dzień wiosny. Dlaczego jednak data astronomiczna i kalendarzowa nie pokrywają się? Czym różni się wiosna termiczna od fenologicznej?
Nie możemy się doczekać cieplejszych dni, zrzucenia zimowych kurtek i grubych butów. Pierwszy dzień kalendarzowej wiosny 2021[1]i pierwszy dzień astronomicznej wiosny już niedługo. Co ciekawe, choć wielu myśli, że oba te dni oznaczają to samo, wcale tak nie jest. Czy jest kalendarzowa wiosna 2021 a czym astronomiczna wiosna 2021? I czy Wielkanoc wypada już wiosną? Którego jest Wielkanoc 2021?
1 marca rozpoczęła się wiosna meteorologiczna
Początek wiosny kalendarzowej, jak co roku, wypada 21 marca – w tym roku jest to więc niedziela. Kalendarzowe dni nowych pór roku są niezmienne. 22 czerwca wypada zatem pierwszy dzień lata, 23 września – pierwszy dzień jesieni, a 22 grudnia – pierwszy dzień zimy.
Dlaczego występują różnice między pierwszym dniem wiosny kalendarzowej a astronomicznej? Jest to związane z ruchem słońca. Astronomiczna wiosna rozpoczyna się zawsze w momencie równonocy wiosennej, inaczej przesilenia wiosennego (dzień i noc mają dokładnie taki sam czas trwania – po 12 godzin) i trwa aż do przesilenia letniego (najdłuższego dnia w roku).
Pierwszy dzień wiosny kalendarzowej i astronomicznej nie zawsze przypada w tym samym dniu. Tak też jest w tym toku. Kalendarzowa wiosna 2021 zaczyna się 21 marca i jest to termin niezmienny.
21 marca – Dzień Wagarowicza i topienie Marzanny
W 2021 roku kalendarzowa wiosna przypada na niedzielę. To z pewnością pokrzyżuje plany wielu uczniom, bo zwyczajowo właśnie 21 marca, w pierwszy dzień wiosny, obchodzony jest także Dzień Wagarowicza. Tego dnia uczniowie świętując Dzień Wagarowicza również topią (a czasem także i podpalają lub zakopują) Marzannę, czyli kukłę wykonaną ze słomy i symbolizującą zimę. Jest to stary pogański zwyczaj, który miał przynieść dobre plony.
Wiosna fenologiczna a wiosna termiczna
Wiosna fenologiczna wyznaczana jest z kwitnieniem różnych gatunków roślin – natura budzi się do życia! Zaranie wiosny rozpoczyna kwitnienie leszczyny pospolitej, wczesną wiosnę zwiastuje rozwijanie się liści brzozy brodawkowatej, natomiast początek pełni wiosny związany jest z kwitnieniem kasztanowca zwyczajnego.
Wiosna termiczna zależna jest natomiast od temperatury i zaczyna się wtedy, kiedy średnie dobowe pomiary w ciągu dnia i nocy wahają się od 5 do 15 stopni Celsjusza przez co najmniej 5 dni.
Data początku wiosny
Pierwszy dzień wiosny obchodzony jest w dniu równonocy wiosennej, który najczęściej przypada w dniu 21 marca, dnia poprzedniego lub następnego, w zależności, gdzie jest obserwowany. W XX wieku wiosna w strefie czasowej Polski rozpoczynała się zwykle 21 marca, zaś w miarę przybliżania się końca stulecia coraz częściej 20 marca.
W 2011 roku pierwszy dzień wiosny przypadł na 21 marca (godz. 00:21), zaś wszystkie kolejne do roku 2043 będą przypadać wyłącznie 20 marca, a od 2044 roku – 19 albo 20 marca. Kolejny początek wiosny w dniu 21 marca nastąpi dopiero w roku 2102. Przyczyną zjawiska jest różnica czasu trwania roku kalendarzowego i zwrotnikowego, wyrównywana poprzez stosowanie kalendarza gregoriańskiego.
Rok 2000 był rokiem przestępnym (w przeciwieństwie do lat 1700, 1800, 1900) i przez to data równonocy wiosennej (jak i daty równonocy jesiennej i przesileń) przesunęły się w kierunku początku roku (efekt „spóźniania się kalendarza”). W roku 2100, w wyniku pominięcia jednego roku przestępnego, daty znów przesuną się o 1 dzień dalej, „powracając” na swoje miejsce.
