Wielkimi krokami zbliża się Święto Wszystkich Świętych. W 2023 roku 1 listopada wypada w środku tygodnia, w środę. Jeśli ktoś sobie dołoży urlop w poniedziałek i wtorek lub czwartek i piątek, to razem z weekendem uzbiera się kilka dni, co pozwoli spokojnie odwiedzić groby bliskich bez zbędnego pośpiechu, który nie jest wskazany w drodze.
Jak co roku w pierwsze dni listopada udajemy się na cmentarze oraz wspominamy swoich bliskich, którzy odeszli. Podaje się, że 1 listopada groby swoich zmarłych odwiedza ponad 90 proc. Polaków, to dzień, podczas którego szczególnie wspominamy zmarłych z naszych rodzin, przyjaciół czy bohaterów narodowych. Na początku listopada odwiedzamy cmentarze po to, aby złożyć na grobach kwiaty i symboliczne znicze. Tego dnia kościół wspomina nie tylko kanonizowanych i beatyfikowanych, ale także anonimowych świętych.
Uroczystość Wszystkich Świętych jest bardzo ważnym świętem w Kościele katolickim. To również dzień ustawowo wolny od pracy i nauki. Uroczystość Wszystkich Świętych jest wspomnieniem chrześcijan, którzy osiągnęli zbawienie i przebywają w niebie. Jak wskazuje doktryna Kościoła katolickiego, uroczystość stanowi wyraz wiary w obcowanie świętych oraz powszechne powołanie do świętości.
Czy w tym dniu wierni powinni uczestniczyć we mszy świętej?
Otóż listę uroczystości nakazanych, czyli świąt, w trakcie których wierni powinni uczestniczyć w liturgii, wskazuje kanon 1246 par. 1 Kodeksu prawa kanonicznego.
Zgodnie z jego treścią, Wszystkich Świętych jest jednym ze świąt nakazanych. Oznacza to, że wierni powinni tego dnia uczestniczyć we mszy świętej. Co ważne, zgodnie z katolicką doktryną, obowiązek uczestnictwa w liturgii 1 listopada spełnia również osoba, która weźmie udział w nabożeństwie wieczornym odprawianym dzień wcześniej.
Czy we Wszystkich Świętych wierni muszą obowiązkowo udać się na cmentarz?
Tu w przeciwieństwie do uczestnictwa we mszy świętej, przepisy prawa kościelnego nie nakazują wiernym wizyt w nekropoliach 1 listopada.
Warto zauważyć, że odwiedzanie grobów bliskich oraz znajomych jest tradycją głęboko zakorzenioną w polskiej kulturze i na cmentarze udają się zarówno wierzący jak i nie wyznający wiary katolickiej oraz niewierzący.
Zaduszki 2023. Czy 2 listopada to święto nakazane?
Dzień po Uroczystości Wszystkich Świętych w Kościołach rzymskokatolickich obchodzone jest Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych, nazywane Zaduszkami. Czy w tym dniu katolicy również mając obowiązek uczestniczenia we mszy świętej?
Otóż 2 listopada nie jest dniem wolnym od pracy i szkoły. Zaduszki nie są również świętem nakazanym. To jednak uroczystość szczególnie obchodzona w kościele katolickim. W tym dniu odprawiane są liturgie godzin, trzy msze oraz procesje, obejmujące pięć stacji.
Wszystkich Świętych 2019. Skąd wzięło się to święto?
Wszystkich Świętych to w kościele katolickim, ale i w wielu kościołach protestanckich dzień wspominania i oddania hołdu tym, którzy dostali się już do nieba. Według tradycji chrześcijanie czczą wyniesionych na ołtarze, jak i anonimowych świętych. Tego dnia udajemy się na groby i składamy wiązanki lub symboliczne znicze.
Dzień Wszystkich Świętych w kościele katolickim obchodzony jest od IX wieku. Na 1 listopada wyznaczył go w 837 roku papież Grzegorz IV.
1 listopada kościół wspomina wszystkich świętych i zmarłych, których życie nacechowane było świętością. Widzi w nich tzw. orędowników Boga i przykłady godne naśladowania. Uroczystość ta wywodzi się głównie z czci oddawanej męczennikom, którzy oddali życie dla Chrystusa, a których nie wspomniano ani w martyrologiach miejscowych, ani w mszy świętej.
Uczty na grobach
W czasie Dziadów w XVI-XVII wieku zapalano światło, aby ogrzać powracające na ziemię dusze. Zwyczaj ten przetrwał do czasów współczesnych, gdy na grobach bliskich zapalamy znicze. Urządzano też uczty cmentarne na grobach zmarłych, biesiadnicy dzielili się jedzeniem z duszami: zostawiali na mogiłach niewielkie ilości miodu, kaszy, chleba, maku, aby dusze miały się czym posilić. Wśród Łemków była to także kutia, współcześnie kojarzona z wigilią Bożego Narodzenia.
Warto przypomnieć, że dawniej, na początku XX wieku w Polsce podczas uroczystości Wszystkich Świętych czcią otaczano także żebraków i tzw. proszących dziadów, który siedzieli zazwyczaj przed wejściem do kościołów i na cmentarzach. Z tej okazji gospodynie specjalnie dla nich wypiekały małe chlebki, zwane powałkami lub heretyczkami. Pieczono je dzień, maksymalnie dwa dni przed, ponieważ 1 listopada, gdy dusze przodków wracają do swoich domów – nie wolno rozpalać ognia. Piec uznawany był bowiem za ulubione miejsce przebywania duchów.
Tak jak głosiła tradycja, wypiekano tyle chlebków, ilu było zmarłych w rodzinie. Żebracy uważani byli za osoby utrzymujące kontakt z zaświatami, dlatego też w sytuacji wręczania im chlebków – proszono o modlitwę za dusze zmarłych. W niektórych regionach Polski dzielono się z ubogimi kaszą, mięsem i serem. Chlebek otrzymywał także ksiądz.
Czy te dawne, przedchrześcijańskie zwyczaje były lepsze, czy bardziej pasujące do naszej kultury są te obecne, w pewnym sensie narzucone przez kościół katolicki? Cóż, tu każdy musi na to pytanie odpowiedzieć sobie sam. Bez wątpienia istotne jest to, żeby w tym szczególnym dniu bez względu na wyznawaną religię i osobiste przekonania wspomnieć zmarłych i pochylić się nad ich grobami. Niech ten czas będzie chwilą zadumy, a także okazją do spotkań, bo jak się okazuje, od wielu już lat Święto Zmarłych stało się w naszym kraju także okazją do spotkań z bliskimi, których nie widzimy często przez wiele miesięcy.
Przede wszystkim bezpieczeństwo
Pamiętajmy, że okres Święta Zmarłych to czas wzmożonego ruchu w rejonach cmentarzy oraz na drogach do nich przyległych. Jak co roku prowadzona będzie policyjna akcja „ZNICZ”, której celem jest zapewnienie porządku i bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom ruchu drogowego.
Policjanci apelują, aby podróży na cmentarz nie pozostawiać na ostatnią chwilę oraz o to, aby bezwzględnie stosować się do obowiązującego oznakowania i poleceń funkcjonariuszy kierujących ruchem.
Przez te kilka dni przemieszczamy się wyjątkowo często, przez co ruch na drogach, nie tylko tych w okolicach cmentarzy, jest znacznie większy. Jeśli dodamy do tego pośpiech, wcześnie zapadający zmierzch oraz kapryśną pogodę, łatwo o kolizję lub wypadek.
Aby dni zadumy i pamięci o zmarłych przebiegły spokojnie warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Podczas podróży na cmentarze zachowujmy się na drodze rozsądnie i zaplanujmy dobrze naszą podróż. Pamiętajmy żebyśmy byli widoczni na drodze, tak żeby inni kierowcy nas widzieli. Oby w tym roku wszyscy bezpiecznie dojechali do nekropolii i bezpiecznie z cmentarzy powrócili do swoich domów.
Policja apeluje
Musimy mieć także świadomość, że na cmentarzach mogą przebywać ludzie, którzy niekoniecznie będą wspominać zmarłych i się modlić. Zachowajmy wzmożoną czujność i przestrzeganie kilku ważnych zasad:
-
- zanim wyjedziemy z domu pomyślmy o tym, jak odpowiednio zabezpieczyć swoje mieszkanie. Wychodząc sprawdźmy, czy wszystkie okna i drzwi są zamknięte, kurki z gazem zakręcone i wyłączone piecyki elektryczne. Przed wyjazdem zamknijmy drzwi i okna, a w budynkach wolno stojących pamiętajmy o zamknięciu okien dachowych czy piwnicznych, drzwi garażowych oraz innych pomieszczeń gospodarczych. W przypadku, gdy posiadamy alarm pamiętajmy o jego uaktywnieniu;
- możemy również poprosić zaufanego sąsiada, by zwrócił uwagę na nasz dom czy mieszkanie, a w razie zauważenia czegoś niepokojącego, natychmiast nas o tym powiadomił;
- nie nagłaśniajmy informacji o planowanym wyjeździe i nie zostawiajmy tego rodzaju informacji na automatycznej sekretarce. Starajmy się nie pozostawiać w mieszkaniu wartościowych przedmiotów oraz rozważmy zdeponowanie w banku posiadanej gotówki;
- wybierając się na cmentarz, nie zabierajmy, o ile to możliwe, większych kwot pieniędzy, biżuterii oraz innych wartościowych przedmiotów, ponieważ mogą „paść łupem” złodzieja. Warto mieć odliczoną na zakupy kwotę pieniędzy i trzymać ją w innym miejscu niż portfel i dokumenty. W trakcie płacenia za zakupy na straganach przy cmentarzach nie pokazujmy, ile pieniędzy mamy przy sobie. Pieniądze, dokumenty czy telefon komórkowy trzymajmy w wewnętrznej kieszeni ubrania, co z pewnością utrudni złodziejowi ewentualną próbę kradzieży;
- szczególną czujność powinniśmy również zachować podczas korzystania z komunikacji publicznej, zwłaszcza przy wsiadaniu i wysiadaniu. Pamiętajmy by torebki, saszetki, plecaki były zamknięte i najlepiej obrócone zapięciem do ciała i przytrzymywane ręką od góry;
- w przypadku korzystania z własnego transportu zapoznajmy się wcześniej ze zmianami w organizacji ruchu wprowadzanymi czasowo w tym okresie na drogach oraz w rejonie cmentarzy czy parkingów;
- parkując samochód przed cmentarzem również nie zostawiajmy w nim w widocznym miejscu wartościowych przedmiotów lub dokumentów. Starajmy się parkować na strzeżonych lub dozorowanych parkingach, w miejscach oświetlonych i często uczęszczanych. Wysiadając, sprawdźmy czy drzwi i okna w aucie są zamknięte. Widoczny laptop czy torebka mogą niestety stanowić okazję dla potencjalnego złodzieja. Pamiętajmy też, gdzie pozostawiliśmy swój pojazd, żeby uniknąć niepotrzebnego stresu;
- pamiętajmy również, by podczas porządkowania grobów nie zostawiać, nawet na chwilę, torebki lub saszetki na pomniku czy ławce. Dobrze, gdyby ktoś ze znajomych lub rodziny mógł towarzyszyć nam na cmentarzu;
- jeżeli w okresie Wszystkich Świętych, zabieramy na cmentarz dzieci, zwracajmy na nie szczególną uwagę. Zadbajmy, aby dziecko posiadające telefon komórkowy pod hasłem ICE miało wpisany numer telefonu swego rodzica lub opiekuna. Małe dzieci wyposażmy w kartkę z danymi kontaktowymi do rodzica lub opiekuna. Uczmy też najmłodszych, że w sytuacjach „awaryjnych” zawsze mogą uzyskać pomoc od przedstawicieli służb mundurowych: policjanta, strażnika miejskiego, strażaka oraz harcerza;
- wybierając się do nekropolii ze starszymi osobami cierpiącymi na zaburzenia pamięci, pilnujmy, by zbytnio się nie oddalały, pamiętajmy, że takim osobom łatwo się zagubić. W takim przypadku pomoże umieszczona w ubraniu kartka z numerem telefonu do rodziny zagubionej osoby.
