Mieszkańcy Międzyrzecza uczcili 233. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, którą uchwalono 3 maja 1791 roku na Sejmie Czteroletnim. Ustawa regulowała ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją.
Konstytucji 3 Maja – wielka nadzieja Polaków
Konstytucja uchwalona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wraz ze stanami skonfederowanymi w liczbie podwójnej naród Polski reprezentującymi. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi (gołocie), wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie zniosła liberum veto.
Konstytucja została przyjęta większością głosów, co zostało owacyjnie przyjęte przez zgromadzoną publiczność i tłum zgromadzony przed zamkiem. Protest przeciwko uchwaleniu ustawy zasadniczej podpisało 28 osób, jednak niektórzy wycofali później swoje podpisy.
7 maja marszałkowie sejmowi wydali uniwersał ogłaszający uchwalenie konstytucji. Głosił on m.in.:
„Ojczyzna nasza już jest ocalona. Swobody nasze zabezpieczone. Jesteśmy odtąd narodem wolnym i niepodległym. Opadły pęta niewoli i nierządu”.
Wprowadzała w Rzeczypospolitej ustrój monarchii konstytucyjnej – zachowywała stanową strukturę społeczeństwa, ale otwierała perspektywy dalszych przekształceń systemu państwowego. Na jej podstawie przyjęto monteskiuszowski podział władz na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a także zniesiono, między innymi liberum veto, konfederacje i wolną elekcję. Choć Konstytucja 3 maja obowiązywała jedynie przez 14 miesięcy, w praktyce obowiązywać przestała (straciła znaczenie) 24 lipca 1792 roku w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej. Była wielkim osiągnięciem narodu polskiego chcącego zachować niezależność państwową oraz zapewnić możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju.
Czy Konstytucja 3 Maja była doskonała?
Dla wielu ówcześnie żyjących nowa konstytucja była niewątpliwie szokiem, a jej zapisy wręcz wywracały niektórym świat do góry nogami. Konstytucja zniosła kilka instytucjonalnych źródeł słabości rządu i anarchii – m.in. liberum veto, konfederacje, skonfederowane sejmy oraz nadmierny wpływ sejmików ziemskich wynikający z wiążącej natury instrukcji nadawanych przedstawicielom do sejmu.
Niestety w niektórych miejscach była mocno zachowawcza, bo, między innymi uznawała katolicyzm za religię panującą, jednocześnie zapewniając swobodę wyznania, choć apostazja, czyli odejście od katolicyzmu, było nadal przestępstwem!
Liczebność armii miała wzrosnąć do 100 tys. żołnierzy. Wprowadzono stałe podatki – 10% dla szlachty, 20% dla duchowieństwa. Co 25 lat od uchwalenia Ustawy Rządowej zbierać się miał Sejm Konstytucyjny, w celu rozpatrzenia zmian w konstytucji.
Oryginał rękopiśmienny Konstytucji 3 maja początkowo był przechowywany w Wilanowie w zbiorach Archiwum Publicznego Potockich zgromadzonych przez Stanisława Kostkę Potockiego, uczestnika obrad Sejmu Czteroletniego.
W latach 70. XIX wieku na mocy umów rodzinnych archiwum zostało przekazane do podkrakowskich Krzeszowic, a po 1945 roku powróciło do Warszawy i znalazło się w Archiwum Głównym Akt Dawnych.
Pamięć o drugiej w dziejach świata spisanej konstytucji narodowej (uznawanej przez politologów za bardzo postępowy jak na swoje czasy dokument) przez kolejne pokolenia pomagała podtrzymywać polskie dążenia do niepodległości i stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa.
W Polsce uznaje się ją za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku, Święto Konstytucji 3 maja było obchodzone jako najważniejsze święto państwowe.
Warto przypomnieć, że głównym autorem tekstu Konstytucji 3 maja był król Stanisław August Poniatowski. Istotny wkład w jej spisanie mieli też Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj oraz sekretarz królewski Scipione Piattoli.
Według Ignacego Potockiego i Hugo Kołłątaja Konstytucja 3 maja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.
Obchody 233. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w Międzyrzeczu
Uroczystości w Międzyrzeczu poprzedziła Msza Święta, którą odprawiono w intencji Ojczyzny w kościele pw. św. Wojciecha.
Z kościoła, po zakończeniu Mszy Świętej uczestnicy przemaszerowali w zwartym szyku ulicami: Rynek, Młyńska i Kazimierza Wielkiego na plac przy Pomniku 1000-lecia Państwa Polskiego, w miejsce oficjalnych obchodów rocznicowych.
Na czele kolumny wraz z pocztami sztandarowymi maszerowała kompania honorowa z 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej, którą wystawił 1 batalion piechoty zmotoryzowanej Ziemi Rzeszowskiej.
Maszerującym przygrywała Orkiestra dęta z Grochowa.
Uroczystość odbyła się zgodnie z wojskowym ceremoniałem. Rozpoczęła się od złożenia meldunku Dowódcy 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej w zastępstwie panu pułkownikowi Marcinowi Michalcowi. Meldunek złożył Dowódca uroczystości major Józef Niedźwiecki.
Po przywitaniu się Dowódcy 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej z kompanią honorową, przy dźwiękach hymnu Rzeczpospolitej Polskiej na maszt została wciągnięta flaga państwowa.
Do mieszkańców miasta przemówił burmistrz Międzyrzecza pan Remigiusz Lorenz oraz Dowódcza 17 WBZ w zastępstwie pułkownik Marcin Michalec.
Po przemówieniach odbyło się wręczenie aktów mianowania na kolejny stopień wojskowy dla żołnierzy 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej.
Punktem kulminacyjnym uroczystości był Apel Pamięci odczytany przez kapitana Bartłomieja Pawlaka, a dla uczczenia 233. Rocznicy Uchwalenia Konstytucji 3 Maja kompania honorowa oddała salwę honorową.
Następnie delegacje złożyły na Pomniku 1000-lecia Państwa Polskiego wiązanki kwiatów.
Orkiestra odegrała pieśń reprezentacyjną Wojska Polskiego. Uroczystość zakończyła defilada.
W obchodach obok kompanii honorowej 17 WBZ udział wzięły poczty sztandarowe. Uczestniczyli także przedstawiciele:
-
-
- Komendy Powiatowej Policji w Międzyrzeczu;
- Służby Więziennej oraz Aresztu Śledczego;
- Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Międzyrzeczu oraz Jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej Gminy Międzyrzecz;
- Nadleśnictwa Międzyrzecz;
- Kół Łowieckich;
- Dyrektorów szkół międzyrzeckich;
- Kombatantów, Sybiraków, Byłych Żołnierzy Wojska Polskiego i Inwalidów Wojennych;
- Cechu Rzemiosł;
- Międzyrzeckich Seniorów.
-
W uroczystości uczestniczyły delegacje lokalnych władz samorządowych oraz Harcerze, młodzież szkolna i delegacje zakładów pracy i urzędów.
Niestety pomimo pięknej, majowej pogody frekwencja podczas uroczystości raczej nie dopisała, co nie najlepiej świadczy o naszej lokalnej społeczności. Trudno w przyszłości będzie oczekiwać patriotycznych postaw u młodego pokolenia w sytuacji kiedy obecnie dorośli nie dają właściwego przykładu.
Z pewnością wielką rolę do odegrania mają tu władze samorządowe wszystkich szczebli, które zgodnie z ustawowymi i statutowymi postanowieniami powinny kształtować patriotyczne postawy, wspierać lokalne inicjatywy patriotyczne, a przede wszystkim jednoczyć lokalną społeczność.
To, że uroczystość odbywa się zgodnie z wojskowym ceremoniałem nie znaczy, że nie można takiego, patriotycznego przedsięwzięcia wzbogacić i uatrakcyjnić. Form ubogacenia uroczystej zbiórki jest wiele, istotne jest tylko to, żeby się chciało.
FOTORELACJA
kliknij na zdjęciu aby powiększyć /zdjęcia: Małgorzata i Kazimierz Czułup/
