„18 tys. zredukowanych etatów na przestrzeni półtora roku, spodziewane kolejne 5 tys. w samym 2024, spadek wartości produkcji o 6 proc., spadek wartości eksportu o 3 proc., zapowiadane ograniczenia w pozyskaniu surowca na poziomie 20 proc., ceny drewna w Polsce najwyższe w Europie” – to tylko przykładowe dane, które jak podaje Koalicja, opisują dziś sytuację firm z branży meblarskiej w Polsce.
Sektor drzewny pogrąża się w kryzysie od lat. We wrześniu 2021 decyzją Dyrektora Lasów Państwowych zmieniły się zasady sprzedaży drewna w Polsce. Dokument powstał bez zapowiedzi, bez konsultacji z branżą, a wpłynął na ponad 350.000 osób zatrudnionych w sektorze i na miliony konsumentów korzystających z usług firm z branży drzewnej.
Zdaniem Koalicji na Rzecz Polskiego Drewna kolejne zmiany – wprowadzane zarówno w 2022, jak i 2023 – dodatkowo pogorszyły sytuację. Lasy Państwowe podwyższyły ceny bazowe (wywoławcze) we wszystkich formach sprzedaży drewna na 2023 rok (dotyczyło to zarówno przetargu ograniczonego – PLD, jak i aukcji wolnorynkowych – e-systemowych). Jako podstawę do wyliczenia tych cen wzięto pod uwagę ceny uzyskane w 2021 i 2022 roku – w okresie niespotykanej do tej pory hossy będącej efektem „odbicia” po pandemii. Obecnie ceny drewna w Polsce są jednymi najwyższych w Europie.
– „W obliczu załamania gospodarczego wspomniane działania spowodowały utratę konkurencyjności wyrobów, a w efekcie spadek sprzedaży i redukcję zatrudnienia. Generowanie bardzo wysokich zysków przez Lasy Państwowe kosztem całej branży drzewnej w okresie kryzysu przynosi >>per saldo<< zmniejszenie wpływów do budżetu państwa” – oceniają przedstawiciele Koalicji.
Lasy Państwowe, pomimo wyraźnych próśb ze strony przemysłu wynikających z głębokiego kryzysu gospodarczego, nie obniżyły cen wyjściowych (wywoławczych) na rok 2024. Są one obecnie dużo wyższe, nawet o 40% w stosunku do cen drewna w Niemczech, Czechach, Słowacji czy Łotwie.
Wybuch wojny w Ukrainie i związane z nim sankcje nałożone na Rosję przez Unię Europejską dodatkowo skomplikowały sytuację. W wyniku wojny utraciliśmy wiele rynków zbytu i wielu istotnych klientów oraz ważne źródło zaopatrzenia w drewno i biomasę.
8 stycznia br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska podjęło decyzję o tymczasowym ograniczeniu lub wstrzymaniu wycinki na 10 obszarach. Minister klimatu Paulina Hennig-Kloska zadeklarowała, że to środek nadzwyczajny, a resort pracuje nad rozwiązaniem systemowym, w którym znajdzie się więcej obszarów objętych wstrzymaniem lub ograniczeniem wycinek.
– „Dla całej branży była to zaskakująca i rozczarowująca decyzja. Nikt nie konsultował tej decyzji ze stroną społeczną i gospodarczą” – mówi Jarosław Michniuk, prezes zarządu Paged. – „Widzimy i słyszymy zapowiedzi zmian zgodne z naszymi postulatami i rozumiemy, że potrzebny jest czas na przeprowadzenie zmian, ale paradoksalnie sytuacja dla naszej branży nie tylko nie poprawiła się ostatnio, ale dalej się pogorszyła.
Ceny w dalszym ciągu mamy na najwyższym poziomie w Europie, FSC nie wróciło jeszcze do polskich lasów a dodatkowo wyłączono nowe obszary leśne i zmniejszono podaż drewna na kolejny trymestr. I to wszystko dzieje się w czasie utrzymującego się głębokiego kryzysu. Branża nie może już dłużej czekać na konkretne efekty działań”.
W samej branży meblarskiej wartość produkcji sprzedanej w roku 2023 wyniosła 64 mld złotych, co oznacza spadek o 6% w stosunku do poprzedniego roku. Aby ratować rentowność, a także dostosować się do zmniejszonej liczby zamówień, firmy meblarskie zostały zmuszone do redukcji zatrudnienia – od kwietnia 2022 do grudnia 2023 zredukowano 18 tysięcy etatów, a dalsza spodziewana redukcja etatów plasuje się na poziomie ok. 5 tys. tylko w 2024 roku.
Również w branży producentów płyt drewnopochodnych i w branży papierniczo-celulozowej miały miejsca zwolnienia grupowe. Wartość eksportu spadła o 3% osiągając 62,2 mld PLN. Dużym wyzwaniem dla całego sektora są także zapowiadane ograniczenia w pozyskaniu surowca drzewnego sięgające nawet 20%.
– „Chcemy prowadzić konstruktywny dialog z przedstawicielami Lasów Państwowych, stroną ministerialną, organizacjami ekologicznymi w interesie polskiej gospodarki oraz tysięcy firm, które zapewniają stabilne i wysokospecjalistyczne miejsca pracy na wsiach i w małych ośrodkach miejskich” – podkreśla Piotr Wójcik z Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Producentów Mebli. – „Sytuacji branży nie poprawia brak FSC, który dla wielu firm stanowił przewagę konkurencyjną, a wręcz jest wymagany przez klientów na rynkach zagranicznych. Dlatego oczekujemy szybkiego i skutecznego przywrócenia certyfikatu dla wszystkich RDLP”.
Przemysł drzewny w szerokim ujęciu ma kluczowe znaczenie dla polskiej gospodarki – to ponad 40 000 firm, tworzących około 350 tysięcy miejsc pracy przede wszystkim na terenach wiejskich i w małych ośrodkach przemysłowych. Branża generuje niemal 6 proc. PKB oraz ponad 15 proc. wpływów z eksportu. Drewno ma znaczenie strategiczne dla polskiej gospodarki i w ten sposób powinno być traktowane.
– „Obecnie brakuje aktywnych działań rządu i odpowiednich regulacji prawnych, które stymulowałyby rozwój przemysłu drzewnego. Lasy Państwowe generowały duże zyski w okresie, gdy przemysł drzewny dramatycznie tracił konkurencyjność. Szacuje się, że z surowca o wartości 1 zł po przetworzeniu powstają produkty o wartości 12 zł. Potrzebne jest spojrzenie >>z góry<< na całość zjawiska i wzięcie pod uwagę wpływów do budżetu Państwa pochodzących zarówno z gospodarki leśne, jak i z przemysłu. Dzięki temu można by zwiększyć korzyści dla gospodarki narodowej i społeczeństwa. Polska powinna wykorzystać atut jakim jest państwowa własność przeważającej części obszarów leśnych” – oceniają przedstawiciele Koalicji na Rzecz Polskiego Drewna.
Postulaty branży
-
- Wprowadzenie w pełni transparentnego, stabilnego i przewidywalnego systemu sprzedaży drewna, w tym zmiana przydziału drewna dla firm z historią (90% aukcje zamknięte i 10% dla aukcji otwartych oraz czytelnego algorytmu ustalania cen wyjściowych).
- Podniesienie do 50% wartości punktowej dla przerobu drewna (tym samym obniżenie wagi ceny do 50%).
- Wprowadzenie osobnych umów z PGL Lasy Państwowe na drewno zakupione w Portalu i w aukcjach systemowych.
- Wprowadzenie systemowej i faktycznej weryfikacji oświadczeń o przerobie drewna okrągłego, eksporcie poza UE lub jego braku (z wykorzystaniem narzędzi i danych w dyspozycji administracji skarbowej, ministerstwa finansów, PGL Lasy Państwowe).
- Niewliczanie do historii zakupów drewna okrągłego eksportowanego poza państwa Unii Europejskiej.
- Publikacja wyników sprzedaży drewna zawierająca nazwę firmy oraz rodzaj drewna i ilość surowca zakupionego ogółem.
- Przywrócenie certyfikacji FSC przez Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych.
- Utrzymanie podaży drewna przez Państwowe Gospodarstwo Lasy Państwowe na niezmienionym poziomie we wszystkich sortymentach.
Źródło informacji: Koalicja na Rzecz Polskiego Drewna
