Osa pospolita i szerszeń, to wśród błonkoskrzydłych niebezpieczne owady. Użądlenie osy jest niebezpieczne nie tylko dla ludzi uczulonych na ich jad, lecz także zdrowych. Największe zagrożenie stanowi osa, która użądli w szyję. Wtedy nawet u osoby zdrowej może spuchnąć przełyk i dojść do uduszenia.
Letnie temperatury utrzymują się już od kilku tygodni i wraz z ociepleniem coraz częściej spotykamy na swojej drodze zagrożenia ze strony owadów. Ilość zgłoszeń, dotyczących usuwania gniazd owadów błonkoskrzydłych jest właśnie w dużej mierze uzależniona od panujących w danym roku warunków pogodowych. Niemniej każdego roku jednak takie zgłoszenia są i niestety, nie zawsze dotyczą uzasadnionych przypadków.
Kiedy można wezwać strażaków?
Warto przypomnieć, że nieuzasadnione wezwanie może pośrednio przyczynić się do tragedii – zastęp zajęty weryfikowaniem zgłoszenia może nie zdążyć w porę do pożaru, czy wypadku.
Wezwania do usuwania gniazd owadów błonkoskrzydłych są na tyle częste, że opracowano specjalne zasady działań podczas interwencji związanych z wystąpieniem zagrożeń od rojów i gniazd owadów błonkoskrzydłych.
Zgodnie z przyjętymi zasadami podjęcie interwencji przez straż pożarną jest zasadne wyłącznie w sytuacji realnego wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, jednakże w innych przypadkach właściwymi do likwidacji gniazd owadów błonkoskrzydłych są firmy dezynsekcyjne.
Poza tym straż pożarna nie posiada w normatywie wyposażenia specjalistycznych środków chemicznych niezbędnych w wielu przypadkach do skutecznego usunięcia gniazd i o tym warto pamiętać.
Strażacy interweniują w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia, czyli w momencie, kiedy gniazdo znajduje się w domu, w którym mieszka np. alergik i konieczne jest podjęcie natychmiastowych działań. W każdym przypadku, gdy gniazdo można było zlikwidować (bez ryzyka uszczerbku na zdrowiu) w inny sposób, nie należy zgłaszać tego pod numer alarmowy. Wyjątkiem są żłobki, przedszkola, szkoły, domy pomocy społecznej, czy różnego rodzaju instytucje. Tam ze względu na występowanie większych skupisk ludzkich istnieje zagrożenie (im więcej osób, tym większa szansa, że osa użądli alergika), w związku z czym interwencje są podejmowane.
W przypadku rażącego, nieuzasadnionego wezwania, osoba wzywająca ratowników może zostać obciążona kosztami wyjazdu.
Warto wiedzieć, że wyjazd zastępu w nieuzasadnionym przypadku spowoduje uruchomienie całej procedury działań, czyli: zabezpieczenie terenu działań, ewakuację osób z obiektu, i nakazanie zgodnie z Prawem budowlanym, zapewnienia bezpiecznego użytkowania obiektu jego właścicielowi lub zarządcy.
Kiedy może dojść do takiej sytuacji? Na przykład w momencie, gdy rozmawiając z dyspozytorem, fałszywie wskazujemy, że w tym przypadku występuje zagrożenie życia lub zdrowia.
Pamiętajmy, że nieuzasadniony wyjazd strażaków w miejsce, gdzie nie ma konieczności podjęcia ich interwencji, powoduje, że mogą oni nie przybyć na czas tam, gdzie są potrzebni i niezbędni, a każda sekunda opóźnienia może kosztować utratę życia lub zdrowia osób naprawdę potrzebujących pomocy.
Niewiele osób wie, że osa jest wszystkożerna,
przez co przyczynia się do roznoszenia chorób.
Osy
Na co dzień nie zdajemy sobie sprawy, że gatunek os jest reprezentowany przez 27 odmian. Są one w większości większe od pszczół, posiadają żądło, którym mogą wielokrotnie wtłaczać jad w ciało ofiary, który jest mocniejszy od jadu pszczelego. 
Zakładają gniazda o rozmiarach do 0,5 m średnicy, między innymi w stodołach, garażach i budynkach mieszkalnych. Inna ich odmiana – ciemna – buduje gniazda pod ziemią, pod korzeniami drzew (jest to najbardziej niebezpieczny i agresywny gatunek).
Najbardziej agresywne wydają się społeczeństwu na przełomie lipca i sierpnia, tj. w momencie, kiedy matka przestaje składać jajka na robotnice i osy nie mając zajęcia w swojej rodzinie są wtedy bardzo dokuczliwe dla społeczeństwa, wchodząc do mieszkań, sklepów, straganów, itd.
Z uwagi na to, że osa posiada jad mocniejszy od jadu pszczelego i może użądlić kilkakrotnie jest bardziej niebezpieczna.
Jedno użądlenie dla osoby uczulonej może spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia, i często wymaga udzielenia pomocy lekarskiej. Osy zazwyczaj atakują w przypadku znalezienia się na drodze ich lotu, lub zniszczenia ich gniazda. Pozostawiony jad w ciele ofiary jest sygnałem do dalszego ataku i żądlenia w to samo miejsce. Miejsce użądlenia należy zdezynfekować, zażyć wapno i w przypadku powstania ropnego obrzęku skontaktować się z lekarzem.
W celu likwidacji potencjalnych zagrożeń najlepiej likwidować gniazda w fazie ich rozwoju, kiedy ich wielkość nie przekracza średnicy 10 cm, tj. od marca do maja. Czynności te winne być przeprowadzane w momencie, kiedy cała rodzina znajduje się w gnieździe, tj. wieczorem lub wcześnie rano oraz w czasie deszczu.
Szerszenie
Największe zagrożenie dla społeczeństwa stwarzają szerszenie, których budowa i wielkość niesie uzasadnioną obawę, ponieważ są to jedyne owady posiadające dwa systemy obronne.
Żądło w odwłoku oraz jad w żuwaczkach aparatu gębowego. Jad szerszenia jest bardzo silny i po takim użądleniu należy bezwzględnie skontaktować się ze służbą zdrowia, przed przybyciem której należy zdezynfekować miejsce użądlenia, lub ugryzienia oraz zastosować zimne okłady.
Szerszenie są to największe owady z grupy błonkoskrzydłych. Ich rozpiętość skrzydeł osiąga 14 cm. W czasie lotu szerszeń wydaje specyficzny, słyszalny dźwięk.
Budują gniazda w kształcie kuli, dochodzące do około 0,5 m, w którym może znajdować się do 1,5 tys. osobników.
Gniazda te najczęściej spotykane są w trudno dostępnych miejscach, np. pod stropami. Atakują tylko w obronie własnego gniazda i przyległego terenu.
Do zauważonych gniazd nie należy się zbliżać, a tym bardziej ich likwidować, lecz o powyższym fakcie poinformować służby specjalistyczne.
Pszczoła jest przedstawicielem błonkoskrzydłych. Występuje w kilkunastu odmianach i jest uważana jako owad bardzo pożyteczny. Dzięki jej działalności zostają zwielokrotnione zbiory nasion i owoców bardzo wielu gatunków roślin np.: rzepaki, gorczyce, wszystkie rośliny motylkowe, drzewa owocowe.
Pszczoła składa się z głowy, tułowia i odwłoku zakończonego aparatem żądłowym przypominającym „harpun”. Pszczoły żywią się nektarem kwiatów, sokiem roślin i owoców oraz spadzią. Jest to owad gromadnie żyjący, zazwyczaj jego rozwój rozpoczyna się od lutego, a nowe osobniki rodzą się po 21 dniach od złożenia jajka. Rojenie się pszczół przypada na okres od maja do lipca (jest to normalny rozwój rodzin pszczelich).
Pszczoły w czasie rojenia są bardzo łagodne, wylatując z ula wiążą się w duże grona, np. na gałęziach drzew, ścianach budynków itd. W tym okresie wskazane jest niezwłoczne zbieranie rojów (w celu zapobieżenia późniejszym zagrożeniom) do pojemników posiadających odpowiednią wentylację. Czynności te winni przeprowadzać ludzie posiadający dostateczna wiedzę w tym zakresie, np. pszczelarze, specjalistyczne firmy lub w przypadkach szczególnych (brak dostępu, duże zagrożenia dla ludzi) jednostki ratownicze. Zebrany rój powinno się przekazać do zagospodarowania pszczelarzom. Pszczoły rojowe są bardzo łagodne. Żądlą tylko w przypadku ich podrażnienia (rzucania kamieniami itp. w rój), lub kiedy osoba stanie na drodze ich lotu. Należy jednak zaznaczyć, iż spośród owadów (tj. os, szerszeni) są najmniej niebezpieczne i dokuczliwe dla ludzi i zwierząt oraz posiadają najmniejszą dawkę jadu.
Pszczoły najczęściej atakują włochate, ciemne, kontrastowo ubarwione obiekty, które gwałtownie się poruszają i mają specyficzny zapach np. perfum, piwa. Zazwyczaj pszczoły z dala od ula nie atakują, a użądlenia mają charakter przypadkowy, np. podczas zbierania kwiatów itd.
Przyjmuje się, że pojedyncze użądlenia człowieka nieuczulonego na jad pszczeli działają leczniczo. Jednak, aby uchronić się od następnych użądleń i ataku pszczół należy po użądleniu zachowywać się spokojnie, nie rozcierać miejsca użądlenia oraz nie zabijać pszczoły, gdyż wyzwalające się substancje zapachowe mogą przywabić inne osobniki gotowe do ataku.
Pszczoła po użądleniu pozostawia żądło w ciele i ginie. W miejscu użądlenia pojawia się obrzęk, zaczerwienienie i pieczenie trwające od kilku minut do kilkunastu godzin. Osoby nadmiernie wrażliwe powinny jak najszybciej usunąć żądło (im dłużej żądło pozostaje tym większej ilości jadu zostanie wstrzyknięte). Żądło należy wydrapywać paznokciem, aby uniknąć wciskania do rany więcej jadu. Na miejsce użądlenia można zastosować okład neutralizujący z roztworu sody oczyszczonej lub natrzeć je: cebulą, pietruszką lub rabarbarem. Zaleca się podanie osobom poszkodowanym wapna.
Warto wiedzieć, że pszczoły, osy i szerszenie stwarzają większe zagrożenie dla osób używających substancji zapachowych (perfum, lakierów itp.). Kiedy przypadkowo znajdziemy się w rejonie gniazda owadów należy natychmiast opuścić rejon zagrożenia zachowując spokój. Miejsce to należy oznaczyć, lub poinformować właścicieli posesji, budynków.
W przypadku dużej ilości użądleń zwłaszcza w okolicach szyi, głowy lub jeżeli dotyczą one dzieci albo osoby uczulonej należy odwieźć poszkodowanego do lekarza lub powiadomić pogotowie ratunkowe.
