We wtorek 11 września, w Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej odbył się niezwykle interesujący wykład pt. „Wychodźstwo polskie w Ameryce na rzecz niepodległości Polski w latach 1914–1920”.
Wykład był kolejnym w ramach Obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Jak pamiętamy w czerwcu w siedzibie Muzeum odbyła się prelekcja, pt. „W drodze do niepodległości. Kanadyjski przystanek – obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake (1917-1919)”, którą przygotowało w ramach obchodów Narodowego Święta Niepodległości Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, a autorką i prelegentką była dr Anitta Maksymowicz.
Natomiast wykład 11 września wygłosił pan Teofil Lachowicz, redaktor czasopisma „Weteran”, opiekun archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce.
Przybyłych na wykład powitał Andrzej Kirmiel, dyrektor Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej. Następnie w kilku słowach przybliżył postać pana Teofila Lachowicza.
Trzeba jednoznacznie stwierdzić, że poruszana podczas obu spotkań historia jest nadal mało znana naszemu społeczeństwu. Bez wątpienia są to skutki wewnętrznej polityki naszego kraju, który nadal nie potrafi sobie poradzić z brzemieniem złożonej historio Polski.
Od wielu lat odkrywane są kolejne, mało znane fakty historyczne o których w okresie, tzw. Polski Ludowej nie były tendencyjne eksponowane, przy jednoczesnym zakłamywaniu historii okresu powojennego. Niestety do póki społeczeństwo i historycy będą godzić się na tego typu manipulacje faktami, tak długo wahadło historii będzie się cyklicznie wychylać zgodnie z wolą nieodpowiedzialnych polityków, którzy naszą historię tendencyjnie wykorzystują do swoich krótkowzrocznych, partyjnych interesów.
FOTORELACJA (w galerii wykorzystane zostały zdjęcia z prezentacji)
Wykład pana Teofil Lachowicz wzbogacony ciekawą, multimedialną prezentacją dotyczył generalnie roli polskich emigrantów w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Podczas spotkania Teofil Lachowicz przybliżył słuchaczom, między innymi postać dr Teofila Starzyńskiego, prezesa Związku Sokolstwa Polskiego w Ameryce, należącego na początku XX wieku do największych polskich organizacji w Stanach Zjednoczonych oraz omówi znaczenie Komitetu Obrony Narodowej (KON) i Wydziału Narodowego Polskiego Centralnego Komitetu Ratunkowego w tworzeniu zalążków Armii Polskiej.
Pan Lachowicz opowiedział również o najważniejszych polskich organizacjach w Stanach Zjednoczonych, które swoją działalnością wspierały proces dążenia do odzyskania niepodległości. Przy okazji omówione zostały kwestie orientacji politycznych wychodźstwa polskiego w Ameryce w czasie I wojny światowej.
Pan Lachowicz podkreślił fakt, że nadal niedoceniany jest wkład i wysiłek polskiej społeczności w USA i Kanadzie na rzecz tworzenia Polskiej Armii, która tworzona była we Francji.
– „Warto przypomnieć, że podczas Akcji rekrutacyjnej do Armii Polskiej we Francji prowadzonej na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady od października 1917 r. do lutego 1919 r. w 47 Centrach Rekrutacyjnych zarejestrowano 38 018 ochotników.
Do odbycia służby wojskowej zakwalifikowano 22 395 osób. Z tej liczby tylko 231 zwerbowanych zostało w Kanadzie, co stanowiło zaledwie niecały 1% w stosunku do ochotników pochodzących ze Stanów Zjednoczonych. Zakwalifikowanych ochotników wysyłano partiami do obozu treningowego w Niagara on the Lake w Kanadzie” – powiedział pan Teofil Lachowicz i dodał – „Dzięki działalności Komitetu Obrony Narodowej w Ameryce Legiony Polskie przy armii austro-węgierskiej zasiliło od 50 do 300 ochotników ze Stanów Zjednoczonych”.
Warto podkreślić również ogromną ofiarność Polonii Amerykańskiej na rzecz niepodległości Polski. Szacuje się, że wychodźstwo polskie w Ameryce w latach 1914 – 1920 na różne akcje dotyczące spraw polskich (pomoc dla ludności cywilnej na okupowanych ziemiach polskich, organizowanie polskich formacji wojskowych, finansowanie Polskiego Komitetu Narodowego w Paryżu, itp.) zebrało ponad $16 milionów ówczesnych dolarów, tj. około 400 milionów dzisiejszych dolarów.
Poniżej prezentujemy obszerne fragmenty wykładu pana Teofila Lachowicza w wersji audio. Wykład ze względów technicznych podzielony został na pięć części. Zachęcamy do wysłuchania wykładu.
część – 1
część – 2
część – 3
część – 4
część – 5
Dr Teofil Lachowicz – historyk, archiwista, dziennikarz; absolwent Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze. W latach 1977-1990 nauczyciel historii.
Od 1990 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Wolontariusz Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku oraz nauczyciel w Szkole Polskiej im. Jana Pawła II w Maspeth, NY. Od 1998 roku jest archiwistą w Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce oraz redaktorem miesięcznika „Weteran”.
W 2001 roku na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego w Zielonej Górze uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii.
Autor opracowań: Weterani Polscy w Ameryce do 1939 roku (Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2002), 100 lat w służbie Polonii. Szkic do dziejów Polskiego Domu Narodowego na Greenpoincie (Brooklyn, NY, 2004), Dla Ojczyzny ratowania. Szkice z dziejów wychodźstwa polskiego w Ameryce” (Warszawa 2007), Polish Freedom Fighters on American Soil (Two Harbors Press, Minneapolis, MN, 2011), Echa z nieludzkiej ziemi (Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2011) oraz ponad dwustu artykułów popularnonaukowych i naukowych ogłoszonych na łamach prasy polonijnej w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii i Polsce.