Międzyrzecz: Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej w świątecznej odsłonie

W Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej już od kilkunastu dni można dostrzec świąteczne akcenty, a mury zamkowe rozświetla przystrojona w światełka choinka.

Warto w trakcie przedświątecznej krzątaniny znaleźć kilka chwil na odwiedzenie międzyrzeckiego Muzeum. Obok stałych ekspozycji w muzealnym pomieszczeniu stanęła już pięknie przystrojona choinka, obok której w żłobku spoczywa mały Jezus.
W tym samym pomieszczeniu wystawione zostały szopki bożonarodzeniowe. Nie trzeba jechać do Krakowa, aby poznać kunszt twórców i piękno tych małych budowli.  Szopki prezentowane w międzyrzeckim muzeum pochodzą właśnie z Krakowa.

 Skąd do nas przywędrowała szopka bożonarodzeniowa? 
Korzeni szopki bożonarodzeniowej możemy się doszukać już w roku 330 n.e. Wtedy to właśnie cesarzowa Helena poleciłaby w znajdującej się w Betlejem grocie, wybudować marmurowy żłóbek, który miał upamiętniać narodziny Syna Bożego, Jezusa Chrystusa.
Pomysł ten przypadł do gustu świętemu Hieronimowi i to właśnie w myśl jego pomysłu powzięto inscenizować narodzin Syna Bożego. W kilka lat później, mniej więcej około 397 roku, grota wybudowana z polecenia cesarzowej Heleny przebudowana została na stajenkę, w której to umieszczone zostały rzeźby Świętej Rodziny oraz towarzyszących im pastuszków.

Świąteczna szopka, obecna jest w tradycji Świąt Bożego Narodzenia zarówno pod postacią miniatury, jak również w rzeczywistym wymiarze. Tradycyjna szopka bożonarodzeniowa przedstawiana jest zazwyczaj w formie stajenki, niemniej warto zauważyć, iż niekiedy konstruowana jest również w charakterze jaskini bądź też groty. No dobrze, wiemy już jak „z zewnątrz” przedstawia się szopka Wigilijna, ale co jest w jej wnętrzu? Otóż w środku szopki bożonarodzeniowej znajdujemy oczywiście figury przedstawiające postaci małego Jezusa Chrystusa, Najświętszej Marii Panny oraz świętego Józefa. Ponadto w szopce ujrzymy również figury przedstawiające Trzech Mędrców ze Wschodu, czyli po prostu Trzech Króli, prowadzącą ich do szopki Gwiazdę Betlejemską, skrzydlate Anioły oraz pasterzy i towarzyszące im owce oraz bydło. Warto dodać, iż niekiedy bożonarodzeniowa szopka jest aranżowana z udziałem „żywych” osób i zwierząt.

 Szopka polska
W Polsce zwyczajem przygotowywania szopek wigilijnych z początku zajmowali się wyłącznie zakonnicy, jednak z czasem zwyczaj ten zaczął przypadać w udziale także osobom świeckim. Za jedną z najpiękniejszych, polskich szopek bożonarodzeniowych, powszechnie uznana została inscenizacja powstała w kościele o.o. kapucynów w Warszawie, której powstanie datowane jest na rok 1948.   We wspomnianej szopce bożonarodzeniowej wykorzystano około 50 postaci liczących sobie od połowy do jednego metra wysokości.

Naturalnie w historii szopek bożonarodzeniowych, nie można zapomnieć o tradycyjnych szopkach krakowskich. Te niezwykłe, bogato zdobione inscenizacje swą architekturą nawiązują bezpośrednio do architektonicznych zabytków Krakowa.

Powstanie pierwszych szopek krakowskich datowane jest mniej więcej na II połowę XIX wieku, natomiast za pierwszych twórców tej wyjątkowej, oryginalnej tradycji uznaje się murarzy z przedmieść samego Krakowa, którzy to swoje dzieła wykonywali zazwyczaj w dwóch rozmiarach.
Obecne, więc były szopki małe o nieruchomych figurkach przeznaczone na sprzedaż dla mieszkańców Krakowa, oraz duże szopki wigilijne, tworzące przenośne teatrzyki, w których w roli Świętych obsadzane zostawały lalki kukiełkowe.

 Na zwiedzających w Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej, im. Alfa kowalskiego czekają następujące stałe ekspozycje:

Dział sztuki – kolekcja portretu trumiennego
Zasadniczym elementem ekspozycji stałej jest największa w Polsce kolekcja portretu trumiennego licząca w sumie 38 wizerunków, 18 tablic inskrypcyjnych oraz 160 tablic herbowych. Zgromadzony zespół konterfektów oraz elementów towarzyszących (tablice inskrypcyjne i herbowe) jest jednym z najważniejszych tego typu w Polsce.

  Międzyrzeckie portrety trumienne zasadniczo związane z terenem działania Muzeum (pograniczny obszar zachodniej Wielkopolski), w przeciwieństwie do innych tego typu kolekcji, charakteryzują się wyraźnie urozmaiconą proweniencją wyznaniową. Zjawisko portretu trumiennego, związane z sarmacką obyczajowością sepulkralną, na dawnych terenach przygranicznych, nabrało charakteru wielokulturowego.

W efekcie międzyrzeckie zbiory portretu ukazują stałe przenikanie i asymilację kulturową, która miała miejsce na zachodnich rubieżach Rzeczpospolitej do początków XIX wieku. Międzyrzeckie portrety trumienne prezentowane były na wielu wystawach za granicą, m. in. w Paryżu, Londynie, Zurychu, Rzymie, Moskwie, Helsinkach i Bonn.

Dział historii
Obok portretów trumiennych Muzeum w Międzyrzeczu posiada kolekcję malarstwa portretowego o charakterze reprezentacyjnym. Obiekty te pochodzą głównie z XVII – XIX wieku. Są to przede wszystkim portrety międzyrzeckich pastorów i międzyrzeckiego mieszczaństwa. Uzupełnieniem wystawy są obiekty numizmatyczne, liczne eksponaty sfragistyczne, wyroby stolarskie w tym przykłady zabytkowych mebli, ceramika, militaria z epoki, medalierstwo, księgi i dokumenty (w tym liczne przywileje dla miasta). W lutym 2012 r. otwarta została nowa wystawa stała „Niemcy i inni mieszkańcy Międzyrzecza”, która stanowi rozwinięcie ekspozycji historycznej. Ukazuje losy mieszkańców różnych wyznań i narodowości od średniowiecza do 1947 r.

 Dział etnograficzny
Ważną częścią ekspozycji muzealnej pozostaje wystawa ukazująca lokalne obyczaje i kulturę ludową ludności zamieszkującej obszar zachodniej Wielkopolski w okresie do poł. XX wieku, w tym także ludności napływowej. Wystawa ta, obejmująca takie dziedziny codziennej działalności ludzkiej jak uprawę, hodowlę, rybołówstwo, pszczelarstwo, plecionkarstwo, rzemiosła wiejskie, obróbkę lnu, pozostaje istotnym elementem obrazującym lokalne obyczaje. Szczególnym elementem wystawy etnograficznej jest prezentowana kolekcja strojów ludowych, instrumentów oraz model izby mieszkalnej z końca XIX wieku w skali 1:1. Obok zbiorów Muzeum Etnograficznego w Ochli oraz Muzeum Gospodarstwa Wiejskiego w Bogdańcu międzyrzecka prezentacja zalicza się do największych na terenie województwa lubuskiego.

Dział archeologiczno-historyczny

Ekspozycja prezentuje dzieje Międzyrzecza w początkach państwowości polskiej. Wystawa przedstawia zabytki pochodzące z badań i wykopalisk na terenie Zespołu Muzealnego oraz Międzyrzecza i okolic miasta. Unikatowymi znaleziskami archeologicznymi są niewątpliwie: gemma rzymska Gordiana III (prezentowana, jako hologram) oraz zachowany prawie w całości szkielet woja z 1094 roku. Wystawa prezentuje również losy Pierwszych Męczenników Polski, których klasztor znajdował się nieopodal grodu.

  Przypomnijmy – Muzeum jest czynne od 1 listopada do 31 marca
– od wtorku do piątku w godzinach od 9:00 do 16:00
– w soboty, niedziele i poniedziałki zamknięte.

 Uwaga! – muzeum jest nieczynne dla zwiedzających w każdy poniedziałek

Muzeum w ciągu roku otwarte jest dla zwiedzających w następującym czasie:

Od 1 kwietnia do 30 kwietnia
od wtorku do piątku od 9:00 do 16:00
w niedziele od 10:00 do 16:00
w soboty zamknięte

Od 1 maja do 30 września
od wtorku do soboty w godzinach od 9:00 do 16:00
w niedziele od 10:00 do 16:00

od 1 października do 31 października
od wtorku do piątku w godzinach od 9:00 do 16:00
w niedziele od 10:00 do 16:00,
w soboty zamknięte.

Od 1 listopada do 31 marca
od wtorku do piątku w godzinach od 9:00 do 16:00
w soboty, niedziele i poniedziałki zamknięte.

muzeum jest nieczynne dla zwiedzających w każdy poniedziałek
we wtorki wstęp wolny

UWAGA – Muzeum jest nieczynne dla Zwiedzających w następujące dni:

24-26 i 31 grudnia, 1 i 6 stycznia

w święta Wielkanocne od soboty do poniedziałku

1 i 3 maja, Boże Ciało (Czerwiec), Wniebowzięcie NMP (Sierpień)

1 listopada, 11 listopada