4 listopada 2022 r. w Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego odbyła się prezentacja i promocja książki, pt. „Ślady życia Żydowskiego na Środkowym Nadodrzu.”
Przybyłych do Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej gości powitał Andrzej Kirmiel, dyrektor międzyrzeckiej placówki muzealnej, który od wielu lat zajmuje się i zgłębia wiedzę na temat funkcjonującej na terenie Ziemi Lubuskiej społeczności Żydowskiej. Po zapoznaniu gości z programem spotkania i przedstawieniu zaproszonych gości dyrektor przekazał głos pierwszemu prelegentowi.
Pierwszy głos zabrał pan dr Felix Klein, niemiecki prawnik i dyplomata, od maja 2018 zajmuje stanowisko pełnomocnika rządu RFN ds. życia Żydów w Niemczech i walki z antysemityzmem. Jest odpowiedzialny za zwalczanie antysemityzmu oraz ochronę i uwidacznianie żydowskiego życia. Jej zadaniem jest koordynowanie działań rządu federalnego w celu zwalczania antysemityzmu we wszystkich departamentach. Ponadto jest kontaktem dla grup żydowskich i organizacji społecznych oraz mediatorem w walce z antysemityzmem przez federalne, stanowe i obywatelskie społeczeństwo. Jego główną troską jest uwrażliwienie społeczeństwa i zachęcenie go do zaangażowania się w walkę z antysemityzmem oraz przekonanie bardziej milczących w kraju, aby zabierali głos, kiedy jest to konieczne.
Kolejnym mówcą był pan Ernst Herzog z Kulturförderverein Kloster Altfriedland e.V., który wraz ze swoim polskim partnerem, Andrzejem Kirmielem, badał żydowską przeszłość w naszym nadgranicznym regionie Środkowej Odry i po raz pierwszy udokumentował ją w dwujęzycznej polsko-niemieckiej publikacji, opisującej żydowską przeszłość w 24 miejscowościach leżących po obu stronach granicy Środkowego Nadodrza.
– „Żydzi żyli tu przez stulecia, wzbogacali kulturę tego regionu. Pod rządami narodowych socjalistów pozbawiono ich praw obywatelskich, wypędzono i wymordowano. Jednak ich dziedzictwo kulturowe jest nadal widoczne” – przypomniał Ernst Herzog.
W roli tłumacza niemieckich gości wystąpiła tego wieczoru pani Katarzyna Sztuba-Frąckowiak.
Po krótkiej, muzycznej przerwie w wykonaniu Dyplomatycznego Kwartetu Smyczkowego dyrektor Muzeum, Andrzej Kirmiel rozpoczął wykład promocyjny na temat żydowskich śladów na Środkowym Nadodrzu, który nawiązywał do tematyki poruszonej w książce, pt. „Ślady życia żydowskiego na Środkowym Nadodrzu.” Wykład wzbogacony został prezentacją multimedialną, na slajdach której mogliśmy zobaczyć zdjęcia miejsc związanych z żydowską kulturą.
Pierwsi Żydzi pojawili się na Środkowym Nadodrzu w ramach osadnictwa niemieckiego już w XIII wieku. Mieszkali na terenie o wysokiej dynamice gospodarczej i przez wiele stuleci i wzbogacali kulturę tego regionu. Ich osadnictwu sprzyjały ówczesne sieć szlaków komunikacyjnych oraz rozwijająca się działalność rynkowa, przeważnie w małych miastach. W XX wieku, pod rządami narodowych socjalistów pozbawiono ich praw obywatelskich, wypędzono i wymordowano. Jednak ich dziedzictwo kulturowe jest nadal widoczne. Niniejsza książka zaprasza czytelnika do odbycia odkrywczej wyprawy i podążania śladami zaginionego żydowskiego świata po polskiej i niemieckiej stronie rzeki. Ślady życia żydowskiego na Środkowym Nadodrzu to pierwsza polsko-niemiecka publikacja opisująca żydowską przeszłość dwudziestu czterech miejscowości leżących po obu stronach granicy regionu Środkowego Nadodrza.
We wprowadzeniu możemy przeczytać: „Niniejszą książką pragniemy zainteresować Państwa starym krajobrazem kulturowym, którego długa, bogata w tradycje żydowska historia może zostać zapomniana. Zapraszamy do odwiedzenia miejsc leżących po obu stronach Odry, by odnaleźć ślady utraconej kultury żydowskiej i zachować o niej pamięć.
Przez stulecia Odra stanowiła centrum życia obszaru osadniczego, na którym spotykały się najróżniejsze kultury. Osiedlali się tutaj Niemcy, Słowianie, Żydzi, hugenoci i inni, którzy przyczyniali się do rozwoju tego regionu, tak by stał się ważnym, żywym krajobrazem kulturowym. Wraz z końcem II wojny światowej Odra przestała być spoiwem regionu i stała się rzeką graniczną. Różne systemy polityczne, różne języki i religie doprowadziły do szeroko rozumianej utraty tożsamości kulturowej całego regionu. Mimo otwarcia granic po 1989 roku oraz rozwoju sytuacji politycznej i partnerskiej pomiędzy sąsiadami, Odra nadal jest postrzegana jako linia dzieląca oba kraje.”
Książka zawiera 192 strony i oprawiona została w miękkich okładkach. Treść urozmaicają liczne zdjęcia ukazujące miejsca, świadectwa życia żydowskiego ze wspomnianych 24 miejscowości. W książce umieszczone zostały dwie mapki poglądowe, na początku odnajdziemy mapę wschodniej części Marchii Brandenburskiej i obszary sąsiadujące do 1793 roku, a na końcu, na okładce książki umieszczono mapkę poglądową ukazującą obszar Euroregionu PRO EUROPA VIADRINA.
W tej interesującej publikacji, bardziej publicystycznej, niż naukowej można przeczytać między innymi o kilkunastu miejscowościach województwa lubuskiego, tj.: Glisno, Gorzów Wielkopolski, Krzeszyce, Międzychód, Międzyrzecz, Ośno Lubuskie, Pszczew, Skwierzyna, Słubice, Trzciel, Trzemeszno Lubuskie, Witnica, Zbąszyń i Zielona Góra.
Warto podkreślić to że treść książki prezentowana jest zarówno w języku niemieckim jak i polskim, a dwujęzyczny tekst umieszczony został jednocześnie na każdej stronie.
Autorem książki „Ślady życia żydowskiego na Środkowym Nadodrzu” jest niemiecki publicysta i dziennikarz Hilmar Schulz, zdjęcia wykonała Yvette Thormann. Książkę na polski przetłumaczyła Ewa Ochwiejewicz.
Książka powstała jako projekt wydawniczy w ramach programu współpracy polsko-niemieckiej „Most kultury przez Odrę”. Wydawnictwo dofinansowane zostało ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz brandenburskiego Ministerstwa Finansów i ds. Europy. Książkę złożono i wydrukowano w wydawnictwie Umweltdruck Berlin GmbH. Wydawcą książki jest Ernst Herzog ze stowarzyszenia Kulturförderverein Kloster Altfriedland e.V.
Projekt współfinansowany jest z środków Europejskiego Funduszu rozwoju Regionalnego w ramach programu współpracy >> INTERREG VA Brandenburgia-Polska 2014-2020 << Euroregionu Pro Europa Viadrina.
Spotkanie uświetnił występ berlińskiego kwartetu Das Diplomatische Streichquartett.
Dyplomatyczny Kwartet Smyczkowy z Berlina podczas swoich koncertów prezentuje utwory synagogalne.
Generalnie przedmiotem działalności koncertowej kwartetu jest prezentacja utworów kompozytorów żydowskich.
Kwartet wystąpił w składzie:
-
-
-
-
-
- Matthias Hummel, skrzypce;
- Felix Klrein, skrzypce;
- Ernst Herzog, viola;
- Petra Kieβling, wiolonczela.
-
-
-
-
Muzycy zagrali utwory kompozytorów pochodzenia Żydowskiego: Fanny Hensel, Alexandra von Zemlinsky’ego, Kurta Weilla i Leonarda Bernsteina.
Po spotkaniu każdy z uczestników wydarzenia otrzymał bezpłatnie 1 egzemplarz książki. Książkę można nabyć bezpłatnie. Więcej informacji można znaleźć na stronie https://kulturbruecke.eu/
FOTORELACJA
kliknij na zdjęciu aby powiększyć /zdjęcia: Kazimierz Czułup/
