Bez wątpienia okres upałów to trudny czas dla wielu zwierząt żyjących w ludzkim środowisku. Pozostawione, bez wsparcia człowieka, często nie mają szans w starciu z tak zdradliwym żywiołem.
Pamiętajmy, że w czasie upałów zwierzęta żyjące wśród nas należy otaczać szczególną opieką. Dotyczy to wszystkich zwierząt towarzyszących człowiekowi. W okresie, kiedy temperatury są ekstremalne warto zdać sobie sprawę z tego, że wystawiona miska wody, najlepiej w miarę płaskim naczyniu, by również ptaki mogły z niej skorzystać, wesprze, a być może uratuje niejedno zwierzęce życie.
Warto także przy tej okazji przypomnieć o kwestii pozostawiania czworonogów w rozgrzanych słońcem pojazdach, w nasłonecznionych miejscach naszych działek i ogrodów.
O problemie braku ludzkiej empatii i głupocie, a często zwykłym łamaniu obowiązującego prawa media sygnalizują praktycznie w sezonie letnim każdego roku. Pomimo wielu sygnałów i upomnień nadal mamy do czynienia z wieloma dramatycznymi przykładami ludzkiej bezmyślności.
Okres letni to czas, kiedy powinniśmy zadbać o nasze domowe zwierzęta w szczególny sposób. Przestrzeganie kilku podstawowych zasad postępowania pozwoli nam oraz naszym pupilom przetrwać upalną porę roku.
Co zrobić, aby pies był bezpieczny podczas upałów?
Najważniejszą zasadą jest zapewnienie zwierzęciu swobodnego dostępu do czystej, świeżej wody. Podczas upałów zwierzak szybko traci wodę z organizmu, dlatego musi ją stale uzupełniać. Stąd jego zwiększone zapotrzebowanie na płyny. Jeśli nie będzie mógł napić się wody, może dojść do odwodnienia, które jest bardzo niebezpieczne (zwłaszcza dla młodych zwierząt). Wyprowadzając psa na długi spacer zabierzmy ze sobą wodę w butelce oraz miskę (lub specjalne poidło butelkowe). Pamiętajmy, aby wodę w misce wymieniać dość często, gdyż podczas ciepłych dni w wodzie szybko namnażają się bakterie. Ze względu na utratę minerałów, warto podawać do picia niegazowaną wodę mineralną.
Ponadto każde zwierzę powinno mieć możliwość schronienia się w zacienionym, chłodnym miejscu. Buda psa podwórkowego powinna stać w cieniu, zwłaszcza jeśli zwierzak trzymany jest na łańcuchu (jednak podczas upałów powinno się raczej odpiąć łańcuch, aby pies mógł instynktownie poszukać sobie cienia). Zwierzakom mieszkającym w mieszkaniach zostawmy otwarte drzwi od łazienki, aby mogły położyć się na chłodnej podłodze (bardzo często nasi pupile, gdy im gorąco wybierają jako najlepsze posłanie właśnie łazienkowe kafelki).
Długotrwałe przebywanie w pełnym słońcu może skończyć się przegrzaniem, udarem cieplnym, szokiem termicznym, oparzeniami słonecznymi (zwłaszcza zwierzęta pozbawione okrywy włosowej). W żadnym wypadku nie wolno podczas upału zostawiać zwierzęcia w zamkniętym samochodzie! Zamknięty samochód działa wtedy jak piekarnik – temperatura wewnątrz pojazdu rośnie bardzo szybko, może osiągnąć nawet 70 stopni Celsjusza, co w skrajnych przypadkach może spowodować uduszenie i śmierć naszego pupila. Należy pamiętać, że wraz z wodą zwierzęta tracą z organizmu minerały niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, co może być bardzo groźne w skutkach.
Aby ochłodzić zwierzaka w upalny dzień, warto spryskać go od czasu do czasu wodą ze spryskiwacza lub przykryć go wilgotnym ręcznikiem. Na dłuższe spacery najlepiej wyprowadzać psy rano i wieczorem, gdy temperatura powietrza jest niższa. Małe zwierzaki (króliki, chomiki, świnki morskie, żółwie, kanarki itp.) nie powinny przebywać w upalny dzień na balkonie, gdyż ze względu na małą masę ciała są bardziej narażone na udar cieplny. Zalecane jest strzyżenie zwierząt (nie tylko rasowych), aby ułatwić im utratę ciepła.
Podczas podróży samochodem koniecznie zadbajmy o częste pojenie pupila. Zabierzmy ze sobą butelkę z chłodną, a nawet zimną wodą (najlepiej niegazowaną mineralną) oraz ręcznik, który można będzie zwilżyć i okryć nim zwierzę w celu ochłodzenia organizmu. Na szybach powinniśmy zamontować specjalne osłony przeciwsłoneczne. Nie należy jednak przesadzać z otwieraniem okien w czasie jazdy, gdyż nasz zwierzak (zwłaszcza jeśli jest to pies) może nabawić się zapalenia uszu. Co 2-3 godziny zatrzymajmy samochód i wyprowadźmy zwierzę na spacer, najlepiej w zacienionym miejscu oraz dajmy mu pić.
Wysoka temperatura jest szczególnie trudna do zniesienia przez zwierzątka bardzo młode oraz w podeszłym wieku, ciężarne samice, także przez zwierzęta cierpiące z powodu otyłości, osłabienia, różnych chorób (szczególnie układu krążenia). Bardzo podatne na przegrzanie są rasy o krótkich pyszczkach (buldogi, mopsy, buldożki, mopsy, shih-tzu, koty perskie), ponieważ ich skrócone kanały nosowe słabiej chłodzą wdychane powietrze, a budowa nosa utrudnia swobodne oddychanie.
Podczas letnich skwarów zwierzęta wolno bytujące oraz bezdomne cierpią najbardziej zwłaszcza z pragnienia, ponieważ nie mogą same podać sobie miski z wodą. Zatroszczmy się o bezdomne psy, o podwórkowe czy śmietnikowe koty oraz o ptaki. Ustawmy miskę z wodą w zacienionym miejscu i uzupełniajmy jej zawartość świeżą wodą. Przyniesie to na pewno ulgę spragnionym zwierzakom.
Jeśli zdarzy się, że nasze lub napotkane na drodze zwierzę zdradza objawy udaru cieplnego, natychmiast wezwijmy lekarza weterynarii. Spróbujmy też udzielić pierwszej pomocy. Przenieśmy zwierzę w chłodne, zacienione miejsce oraz zapewnijmy dostęp świeżego powietrza. Następnie ochłodźmy ciało zwierzęcia (szczególnie głowę) ręcznikami zmoczonymi w chłodnej wodzie. Nie polewajmy psa zimną wodą, gdyż może doznać szoku termicznego. Jednym z objawów udaru jest ślinotok, dlatego oczyśćmy pysk zwierzęcia ze śliny. Następnie spróbujmy je napoić chłodną wodą, jednak nie na siłę. Nie wolno podawać żadnych leków. Zwierzę powinno jak najszybciej trafić do weterynarza.
Objawy przegrzania i udaru cieplnego:
- Nasilone ziajanie
Psy nie mogą się pocić na powierzchni całego ciała, dlatego też usuwają nadmiar ciepła poprzez ziajanie. Niestety w wysokich temperaturach, sposób ten szybko staje się nieefektywny i temperatura wewnętrzna ciała zaczyna gwałtownie wzrastać. Pobudza to receptory, które mobilizują organizm do podjęcia próby usunięcia nagromadzonego ciepła poprzez zwiększenie ilości oddechów. - Szybkie, płytkie oddechy
Normalna ilość oddechów na minutę u zdrowego psa waha się od około 10 u psów dużych do 30 u małych. Uważny właściciel z łatwością zauważa każde przyspieszenie i zwiększenie liczby oddechów u swego pupila. W czasie przegrzania pies zwiększa ilość oddechów, aby pozbyć się nagromadzonego ciepła, lecz jednocześnie stają się one płytsze, więc organizm otrzymuje mniej tlenu. To mobilizuje do jeszcze większego nasilenia wdechów, które nie są efektywne. Powstaje coś w rodzaju samonapędzającego się błędnego koła. - Blade, szare albo sine błony śluzowe
Ich kolor sprawdzamy odchylając spojówkę oka lub podnosząc wargi psa i oglądając dziąsła. Zdrowe błony śluzowe są w kolorze różowym. U zdrowego psa po krótkim uciśnięciu na dziąsło na moment staje się ono jasne, ale bardzo szybko znów wraca do barwy różowej. Dzieje się tak gdyż, w momencie ucisku krew jest mechanicznie usuwana z naczyń włosowatych, a po jego ustaniu powinna do nich napłynąć w ciągu maksymalnie 2 sekund. Ten czas, który nazywamy włośniczkowym lub kapilarnym, świadczy o wydolności naczyń krwionośnych i jest jednym z elementów branych pod uwagę przy ocenie wydolności układu krążenia. U psów w stanie przegrzania i udaru ciepłego z powodu zaburzeń w krążeniu i termoregulacji kolor błon śluzowych ziemna się. Często stają się one lepkie, suche – nie wystarczająco wilgotne (suche wargi, język i nos). - Przyspieszenie akcji serca
Tętno staje się szybkie i płytkie, tzn. fala jest krótka i niska. Tętno mierzymy na wewnętrznej stronie uda, na tętnicy udowej. Uciskamy tętnicę i wyczuwany tętno pod palcem wskazującym bądź serdecznym. Prawidłowe tętno u psów dorosłych wynosi u psów dużych 70-100, średnich 80-130, a małych 90-160 uderzeń na minutę. Niemiarowe i płytkie tętno sugeruje niewydolność układu krążenia. W czasie przegrzania, z powodu szybkich lecz płytkich oddechów dochodzi do mniejszego utlenienia krwi. W tej dramatycznej sytuacji organizm reaguje zwiększeniem ilości uderzeń serca. - Hipertermia – podniesienie temperatury ciała , nawet powyżej 41oC. U zdrowego psa w stanie spoczynku temperatura mierzona doodbytniczo wynosi 38-39oC. W czasie przegrzania, w wyniku załamania się mechanizmów kompensacji temperatura ciała podnosi się do poziomu zagrażającego życiu. W temperaturze powyżej 41 stopni rozpoczyna się proces denaturacji białek (utrata właściwości), nieodwracalnych zmian w komórkach i tkankach, a następnie ich obumierania.
- Stopniowa utrata przytomności, śpiączka , drgawki
Jeśli odpowiednio szybko nie udzielimy psu pierwszej pomocy i nie zawieziemy go do lecznicy weterynaryjnej, może dojść do stanu całkowitej niewydolności oddechowo-naczyniowej, a w następstwie do obrzęku płuc i śmierci.
W przypadku przegrzania:
– umieszczamy zwierzę w chłodniejszym miejscu,
– ochładzamy powoli całe ciało, zaczynając od głowy i szyi,
– jak najszybciej dostarczmy psa do lecznicy weterynaryjnej,
– pamiętamy o odpowiednich warunkach podczas transportu.
Czego nie należy robić:
– nie ochładzamy psa nagle, nie wrzucamy go do zimnej wody,
– nie poimy na siłę,
– nie podajemy żadnych leków.
Po powrocie z lecznicy psu, który uległ przegrzaniu lub udarowi cieplnemu, należy zapewnić spokojne, chłodne i odosobnione miejsce, w którym będzie czuł się bezpiecznie i odpoczywał. Podopieczny musi mieć stały dostęp do świeżej wody.
