MINĄŁ MIESIĄC ŚWIADOMOŚCI RAKA PIERSI

Wprawdzie zakończył się październik, który uznawany jest na całym świecie za miesiąc świadomości raka piersi, ale nie zakończyły się działania profilaktyczne. W tym szczególnym okresie podejmowane są tematy związane z profilaktyką, diagnostyką oraz nowoczesnym leczeniem nowotworów piersi.

Miesiąc Świadomości Raka Piersi, tzw. Różowy Październik celebrowany jest na świecie od 1985 roku.

Co to jest rak piersi

Rak piersi jest to nowotwór złośliwy powstający z komórek gruczołu piersiowego, który rozwija się miejscowo w piersi oraz daje przerzuty do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych (np. płuc, wątroby, kości i mózgu). Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 23% wszystkich zachorowań z powodu nowotworów złośliwych u kobiet i około 14% zgonów z tego powodu. Szacuje się, że rocznie raka piersi rozpoznaje się u 1,5 miliona kobiet na całym świecie, a około 400 tysięcy umiera z tego powodu. Jest to najczęstszy nowotwór złośliwy wśród mieszkanek krajów wysoko cywilizowanych, takich jak USA, Kanada, Australia czy kraje Europy Zachodniej. Najmniej zachorowań na raka piersi notuje się w południowej Azji i Afryce.

Najważniejszym czynnikiem warunkującym wyleczenie jest odpowiednio wczesne postawienie diagnozy, które możliwe jest dzięki odpowiedniej profilaktyce i regularnym badaniom, w tym samokontroli prowadzonej przez kobietę.

Przyczyny raka piersi

Bezpośrednią przyczyną raka piersi jest niekontrolowane namnażanie się wadliwych komórek nabłonkowych gruczołu piersiowego, które na wczesnych etapach rozwoju formują guzek, który może być wyczuwalny przez pacjentkę.

Ok. 5-10% przypadków raka piersi warunkowana jest genetycznie. Oznacza to, że jeżeli w danej rodzinie występowały już przypadki tej choroby, to osoby w kolejnych pokoleniach są bardziej narażone na jej rozwinięcie się w ciągu ich życia. Najbardziej powszechnymi mutacjami genetycznymi związanymi z rakiem piersi są mutacje BRCA1 i BRCA2 – odpowiednio wczesne ich wykrycie przy pomocy badań molekularnych znacząco ułatwia prowadzenie odpowiedniego procesu diagnostyczno-leczniczego.

Czynniki ryzyka:

• Płeć – na raka piersi chorują przede wszystkim kobiety, ok. 1% zachorowań dotyczy również mężczyzn.
• wiek – najczęściej chorują kobiety po 50 roku życia (najwięcej zachorowań obserwuje się między 50 – 70 rokiem życia), choć może także pojawiać się u młodszych kobiet
• czynniki genetyczne – występowanie raka piersi w najbliższej rodzinie (matka, siostra, córka)
• otyłość i brak aktywności fizycznej
• brak potomstwa lub urodzenie dziecka po 35 roku życia
• niekarmienie piersią
• nadużywanie alkoholu
• czynniki hormonalne endogenne – zbyt wczesna miesiączka (przed 12 rokiem życia) lub późna menopauza (po 55 roku życia)
• czynniki hormonalne egzogenne – długotrwałe stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej i/lub hormonalnej terapii zastępczej
• narażenie na promieniowanie jonizujące
• inne nowotwory – np. przebyty już wcześniej rak piersi, rak jajnika, rak trzonu macicy

Objawy raka piersi

Rak piersi w stadium początkowym zwykle przebiega bezobjawowo. Na tym etapie jest rozpoznawany przypadkowo, podczas samokontroli prowadzonej przez kobietę lub badania lekarskiego, jako twardy guzek w piersi. Często inne objawy pojawiają się dopiero w późniejszych etapach zaawansowania choroby, gdy skuteczne leczenie jest już znacznie utrudnione.

Dlatego tak bardzo ważna jest edukacja kobiet w zakresie regularnego, samodzielnego badania piersi. Informacja o wykryciu jakichkolwiek zmian w obrębie piersi zawsze powinna skutkować rozpoczęciem diagnostyki w kierunku potwierdzenia zmian nowotworowych.

Wraz z postępem rak piersi mogą pojawiać się zmiany rozmiaru, kształtu lub inne zmiany dotyczące ogólnego wyglądu piersi. Niepokojącymi oznakami są:

• zmiana kształtu brodawki sutkowej, tzw. inwersja, czyli zaciągnięcie brodawki do środka piersi
• zaczerwienienie skóry piersi, zwiększone jej napięcie
• wyciek z brodawki sutkowej, który może zawierać w sobie krew
• ból piersi lub w okolicy piersi – na przykład w dole pachowym

W przypadku wystąpienia choć jednego z wymienionych objawów rak piersi należy niezwłocznie udać się na konsultację lekarską w celu rozpoczęcia pogłębionej diagnostyki i ustalenia ich przyczyny.

Rak piersi zapobieganie

Najważniejszym aspektem zmniejszania śmiertelności na raka piersi jest odpowiednia profilaktyka, czyli zapobieganie jego występowaniu. Opiera się ona przede wszystkim na eliminacji czynników ryzyka, na które możemy mieć wpływ, np. dieta oraz aktywność fizyczna, a także na regularnym wykonywaniu badań profilaktycznych. Najważniejszym badaniem jest samodzielna ocena piersi przez pacjentkę pod kątem ewentualnej obecności w niej guzków lub innych niepokojących zmian, które mogą być wyczuwalne w dotyku. Dodatkowo u kobiet po 50 roku życia wskazane jest profilaktyczne wykonywanie badania mammograficznego raz na dwa lata.

Samobadanie piersi – jak wykonać?

Każda kobieta, już jako nastolatka, powinna badać piersi, które zakończyły swój rozwój i przeprowadzać badanie regularnie do późnej starości. Badanie przeprowadza się w celu dokładnego poznania budowy swoich piersi  i odnalezienie ewentualnych niepokojących zmian, które mogą pojawić się z czasem.

Pamiętaj!

Badaj się systematycznie. Powtarzanie badania raz na miesiąc ma tę zaletę, że poznajesz bardzo dokładnie budowę własnych piersi i uczysz się wykrywać nawet drobne zmiany. Najlepszy moment na badanie piersi u kobiet miesiączkujących przypada na 3 – 7 dzień po zakończeniu miesiączki, ponieważ gruczoły są wtedy mniej obrzęknięte, a piersi mniej bolesne.

Opracowała: Ewa Butkiewicz