26 lipca, br. w Województwie Lubuskiem, po raz kolejny rusza wydarzenie wyjątkowe na kulturalnej mapie Polski – Przedsionek Raju będący prologiem do festiwalu Muzyka w Raju.
Od 17 do 25 sierpnia, w pocysterskim klasztorze w Paradyżu-Gościkowie na Ziemi Lubuskiej odbędzie się XVI edycja festiwalu „Muzyka w Raju”, jednego z najważniejszych festiwali muzyki dawnej w Polsce.
Jak co roku od 16 lat, w połowie sierpnia, w pocysterskim klasztorze w lubuskim Paradyżu-Gościkowie odbędzie się festiwal „Muzyka w Raju”.
Na XVI edycję tego niezwykłego muzycznego spotkania złożą się 22 koncerty. Dominować będzie muzyka barokowa, która jednak jak zawsze umieszczona zostanie w szerszym kontekście rozciągającym się od XIII do początków XIX wieku.
Melomani spotkają w Paradyżu starych znajomych, ale też wiele nowych twarzy. Podczas tegorocznych koncertów będziemy gościć dwa zespoły wokalne – Profeti della Quinta oraz nowy projekt Marca Mauillona – Les Polysolistes. Troskę o muzykę średniowieczną przekazaliśmy w ręce Argentyńczyka, Rogera Helou i jego tria Le Souvenir.
Pierwszy raz w Paradyżu wystąpi klawesynista Justin Taylor z zespołem Le Consort. Wśród solistów i członków orkiestry Kore znajdą się m.in. japońska śpiewaczka Yukie Sato, skrzypkowie Aira Maria Lehtipuu i Fredrik From, klawesyniści Marcus Mohlin i Marianna Henriksson, Jesenka Balic Zunic z violą d’amore oraz wielkopolski dudziarz – Adam Kaiser.
Wydarzenia wspiera samorząd województwa, w tym roku kwotą 115 tys. zł.
– „To promocja regionu poprzez wysoką kulturę. Przyjadą do nas nie tylko młodzi muzycy, ale też wirtuozi światowej sławy. Nie ma lepszej promocji niż poprzez ludzi – to oni są naszymi ambasadorami” – mówi marszałek Elżbieta Anna Polak.
Po raz kolejny w Lubuskiem zabrzmi muzyka dawna, w wykonaniu wybitnych artystów. Od 26 lipca gościć będziemy w Przedsionku Raju, a od sierpnia zatopimy się w prawdziwej rajskiej muzyce na festiwalu Muzyka w Raju. Organizatorem wydarzeń jest Fundacja Canor, którą od kilku lat wspiera samorząd województwa.
Marszałek Elżbieta Anna Polak podkreśla, że współpraca układa się bardzo dobrze i także dzięki temu festiwal się rozwija.
– „Jestem przekonana, że to będzie prawdziwa uczta dla melomanów, ale nie tylko, bo festiwal jest obecny w środowiskach małomiasteczkowych, wiejskich, w małych kościołach i cieszy się olbrzymią popularnością. W ten sposób promujemy muzykę dawną i jej historię. Jak widać nie jest ona trudna w odbiorze dla Lubuszan. Pan Cezary Zych, dyrektor festiwalu, wykształcił już sobie publiczność w naszym regionie i ja jestem z tego bardzo dumna” – podkreśla.
Poprzez ten festiwal województwo lubuskie udowadnia, że muzyka wykonywana przez wybitnych artystów nie jest zarezerwowana dla najsłynniejszych sal koncertowych i legendarnych teatrów operowych.
Tegoroczna edycja Przedsionku Raju poświęcona będzie muzyce Antonio Vivaldiego. Czy ten słynny kompozytor ma coś wspólnego z regionem lubuskim? – Tak – odpowiada Cezary Zych. – „Na tej ziemi działał jego ulubiony uczeń – Johann Georg Pisendel. Był on przez wiele lat koncertmistrzem kapeli dworskiej w Dreźnie, z którą występował na Ziemi Lubuskiej” – wyjaśnił.
W ramach wydarzenia 11 razy usłyszymy „Cztery pory roku” w wielu miejscowościach. Przedsionek Raju tradycyjnie dotrze m.in. do Letnicy, Jordanowa, Żar, Świebodzina, Międzyrzecza i Żagania. W tym roku jednak na muzycznej mapie festiwalu znalazły się także Lubniewice, Nowa Sól, Przytok oraz dwa lubuskie szpitale psychiatryczne.
– „Chcemy, żeby Przedsionek docierał do miejsc, które są kulturowo zapomniane. Zależało nam na tym, żeby w tych koncertach wzięli udział pacjenci. Mam nadzieję, że ten nowy element się sprawdzi” – wyjaśnił Cezary Zych.
Jeżeli chodzi o festiwal Muzyka w Raju, to tradycyjnie już rozpocznie się w sierpniu. W tym roku, jak przekonuje Cezary Zych, na festiwalu pojawi się większa niż kiedykolwiek grupa nowych wykonawców. Swoją premierę będzie też miało kilka projektów, a wielu wykonawców wystąpi w Polsce po raz pierwszy.
Cezary Zych poinformował także, że będzie to ostatnia edycja festiwalu w tej formule.
– „Mając na uwadze dofinansowanie z Ministerstwa Kultury, postanowiliśmy wrócić do pomysłu, żeby część koncertów odbywała się poza Paradyżem. Żeby przez Muzykę w Raju pokazać inne miejsca w Lubuskiem. Myślę tutaj np. o Żaganiu. Przestałby to być festiwal jednego miejsca, a zostałby festiwalem regionu” – wyjaśnił.
Festiwal nie mógłby się jednak rozwijać bez wsparcia samorządu województwa, który co roku dofinansowuje jego organizację. W tym roku to 115 tys. zł. Umowa podpisana została 12 lipca br.
– „Dofinansowanie rośnie z roku na rok, ale dlatego, że znaczenie festiwalu jest coraz większe, nie tylko dla naszego regionu. Festiwal promieniuje. Przedsionek Raju obejmie nie tylko Lubuskie, ale też Dolnośląskie i Wielkopolskie” – wyjaśnia marszałek Elżbieta Anna Polak.
To wsparcie, jak podkreśla Cezary Zych, pozwoliło festiwalowi nie tylko na przetrwanie, ale także na rozwój. – „Nasza współpraca rozpoczęła się, kiedy losy festiwalu nie był oczywiste. I tak naprawdę tylko dzięki tej współpracy i jej systematyczności udało nam się doprowadzić do sytuacji, w której kolejne edycje się odbywały i rozwijały. Dziś mogę powiedzieć, że ta nasza współpraca została doceniona przez Ministerstwo Kultury, które po raz pierwszy w historii przyznało nam 3-letnie dofinansowanie. To by się nie udało, gdyby nie stała, regularna współpraca i pomoc. Nie byłoby festiwalu, gdybyśmy nie mieli świadomości ze mamy partnera, na którego możemy liczyć” – zaznaczył.
Samorząd wspiera finansowo festiwal od 2012 rok. Do tej pory łączna kwota przekazanego wsparcia to ponad 530 tys. zł. Od tego roku fundacja przez kolejne trzy lata otrzymywać będzie także wsparcie z Ministerstwa Kultury w wysokości: 2018 r: 200 tys. zł, 2019 r.: 250 tys. zł oraz 2020 r.: 280 tys. zł.
* * *
XVI Festiwal „Muzyka w Raju”
17-25 sierpnia 2018
Gościkowo-Paradyż, Województwo Lubuskie
Wieczory koncertowe rozpoczynają się o godz. 19:00
Piątek, 17 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Yukie Sato – sopran
Jesenka Balic Zunic – viola d’amore
Kore
Program: Wokół dworu Marii Kazimiery Sobieskiej w Rzymie (A. Scarlatti, A. Corelli, A. Vivaldi)
Do niedawna tylko wtajemniczeni wiedzieli, jak wielką rolę w życiu muzycznym Rzymu, a więc de facto całej Europy, odegrał dwór Marii Kazimiery Sobieskiej. Ten koncert zaledwie mały przyczynek do tej pasjonującej historii.
Koncert 2, ok. 21:30
Wykonawca:
Justin Taylor – klawesyn
Program: Scarlatti i dwóch Forqueray’ów (D. Scarlatti, A. Forqueray, J.B. Forqueray)
Paradyż ma szczęście do klawesynistów, było ich tutaj co niemiara. Od kilku lat przyglądamy się francuskim juniorom o zupełnie już seniorskim dorobku. Tym razem czas na Justin Taylora. Wybór repertuaru nieprzypadkowy, bo nasz gość to nie tylko klawesynista, ale i pianista.
Sobota, 18 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Le Consort
Program: W Anglii po włosku (A. Corelli, H. Purcell, J. Eccles, G.F. Händel, T. Hume, N. Matteis, N. Matteis jr)
Anglicy uwielbiali Włochów i ich muzykę. Importowali ich na potęgę i nie tylko słuchali, ale też się od nich uczyli – pilnie i z zapałem, czego dowodem będzie ten koncert.
Koncert 2, ok. 21:15
Wykonawcy:
Les Polysolistes
Program: Małe motety Charpentiera (M.A. Charpentier, J.H. Anglebert)
Paradyż był miejscem, gdzie rozpoczynały swoje historie orkiestry i zespoły kameralne. Nigdy jeszcze festiwal nie był miejscem premierowych koncertów zespołu wokalnego. Tak będzie tym razem.
Koncert 3, ok. 22:30
Wykonawcy:
Le Souvenir
Program: Włoskie trecento (L. Massini, G. Cascia, F. Landini, rękopisy z Faenzy i Rossi)
Od blisko dziesięciu lat muzyka średniowieczna stanowi ważną część programów festiwalu. Powoli, bez pośpiechu wchodzimy w różne jej zakamarki i uczymy się odkrywać subtelności, z których nie zdawaliśmy sobie sprawy. Naszymi przewodnikami będą muzycy tria Le Souvenir.
Niedziela, 19 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Yukie Sato – sopran
Kore
Program: Teatr muzyczny w XVIII wiecznym Londynie (G.F. Händel, P. Castrucci, F. Geminiani)
Wiemy, kto święcił triumfy w londyńskich operach – primadonny, kastraci, genialni kompozytorzy. Historyczne świadectwa nie wspominają nic o odwiedzających Londyn Japończykach, a szkoda.
Koncert 2, ok. 21:30
Wykonawcy:
Le Consort
Program: Jana-Franciszka Dandrieu sonaty triowe w komplecie (J.F. Dandrieu, J.F. Rebel, A. Corelli)
Młodzi Francuzi nie boją się grać muzyki kompozytorów nieznanych. Ich artystycznej odwadze zawdzięczamy niekończące się pasmo odkryć i zaskoczeń.
Poniedziałek, 20 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Le Consort
Program: Między Wenecją a Saksonią (J.S.Bach, A.Vivaldi, B.Marcello)
Pozornie niewiele było podobieństw między Dreznem a Wenecją, a jednak na polsko-saksońskim dworze po włosku mówiono i śpiewano, no i oczywiście grano dokładnie w takim samy stylu, jaki królował nad Adriatykiem.
Koncert 2, ok. 20:45
Wykonawczynie:
Aira Maria Lehtipuu – skrzypce
Marianna Henriksson – klawesyn
Program: Kompozytorka i kompozytorzy (E.J. de La Guerre, L. Couperin, J.S. Bach, M. Marais)
Jeszcze niedawno o barokowych kompozytorkach wypowiadano się z paternalistycznym protekcjonizmem. Słusznie? Dzisiaj już wiemy, że nie.
Koncert 3, ok. 22:15
Wykonawcy:
Le Souvenir
Program: Trzynastowieczne anonimy (rękopisy Las Huelgas, z Montpellier i Pluteus z Florencji)
Po czternastowiecznych subtelnościach, czas na trzynastowieczne tajemnice.
Wtorek, 21 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Les Polysolistes
Program: Skargi, płacze, lamenty i trochę nadziei (J. des Prez)
Po religijnej polifonii Charpentiera czas na świecką polifonię Josquina des Prez.
Koncert 2, ok. 20:45
Wykonawca:
Marcus Mohlin – klawesyn
Program: Suity dobrze nastrojone (J.S. Bach)
Drugą obok Francji krainą klawesynową, którą prezentujemy jest Skandynawia. Po Danii i Finlandii czas na Szwecję i jej najbardziej utalentowanego młodego klawesynistę.
Środa, 22 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Kore
Program: Sonaty triowe, ale czy tylko sonaty? (G.F.Händel)
Sonaty triowe Händla to muzyka, która rozsadza ramy kameralnej formuły, to muzyka orkiestrowa bez orkiestry.
Koncert 2, ok. 21:15
Wykonawczynie:
Yukie Sato – sopran
Marianna Henriksson – klawesyn
Program: Grand Tour pod prąd (H. Purcell, N. Matteis, J. Bull, M. Locke, F. Cavalli, G. Legrenzi, A. Vivaldi)
Podróżowaliśmy z Włoch do Londynu – teraz czas na podróż w odwrotnym kierunku.
Koncert 3, ok. 22:30
Wykonawcy:
Le Souvenir
Program: Ars Nova (G. Machaut, P. Caserta, E. Augustinus, J. Senleches, J. Ciconia, rękopisy z Turynu i Faenzy)
Kolejny skok w czasie pod przewodnictwem argentyńskiego organisty, rosyjsko-francuskiej fidlistki i katalońskiej śpiewaczki.
Czwartek, 23 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Kore
Program: Rajski skok do przodu (W.A. Mozart, G. Rossini, L. Boccherini, J. Eybler)
Na baroku nie kończy się świat. Klasycyzm otwiera nowy rozdział w historii muzyki europejskiej, ale bez baroku by go nie było.
Koncert 2, ok. 21:30
Wykonawca:
Marc Mauillon – śpiew
Program: Tristan i Izolda. 17 Lais spisanych prozą. Trzynastowieczny rękopis wiedeński MS2542
Głos bez akompaniamentu, głos solo. Najtrudniejsza ze sztuk.
Piątek, 24 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Profeti della Quinta
Program: Lamento d’Arianna. Włoska muzyka madrygałowa (L. Luzzaschi, C. Rore, C. Gesualdo, S. Lacorcia, C. Monteverdi)
Pierwszy raz w Paradyżu słynne madrygały z hebrajskim odcieniem.
Koncert 2, ok. 21:15
Wykonawcy:
Jesenka Balic Zunic – skrzypce
Marcus Mohlin – klawesyn
Program: Obligato (J.G. Pisendel, C.P.E. Bach, J.S. Bach, J. Agrell, F.A. Bonporti, F.M. Veracini)
Tutaj skrzypce nie mogą obejść się bez klawesynu, a klawesyn bez skrzypiec.
Koncert 3, ok. 22:30
Wykonawczyni:
Elena Andreyev – wiolonczela
Program: Wiolonczela jako flet i wiolonczela (G.P. Telemann, J.S. Bach)
Dokończenie cyklu suit Bacha, który Elena Andreyev rozpoczęła w Paradyżu przed kilku laty.
Sobota, 25 sierpnia
Koncert 1, 19:00
Wykonawcy:
Profeti della Quinta
Program: Włoska muzyka hebrajska (S. Rossi, A. Piccini, G. Frescobaldi, E. Rotem)
Biblijne teksty hebrajskie opracowane w barokowym stylu włoskim. Efekt nie do opisania.
Koncert 2, ok. 20:45
Wykonawcy:
Aira Maria Lehtipuu – skrzypce
Fredrik From – skrzypce
Elena Andreyev – wiolonczela
Paulina van de Pavert – wiolonczela
Adam Kaiser – kozioł weselny
Kore
Program: Podwójne i potrójne oswajanie kozła (G.P. Telemann, A. Vivaldi)
Jeśli do kościoła w Paradyżu decydujemy się wprowadzić kozła to musi być to kozioł muzycznie oswojony.
