Najwyższa Izba Kontroli

NIK negatywnie oceniła przygotowanie i realizację Poleceń Ministra Zdrowia w sprawie dodatków covidowych. W latach 2020-2021 wydano na nie blisko dziewięć mld zł. Minister Zdrowia i Prezes NFZ nieprawidłowo i nieskutecznie nadzorowali zarówno przygotowanie jak i realizację Poleceń. Ponadto zaniechali kontroli prawidłowości przyznawania i wypłacania dodatków covidowych oraz nie reagowali na nieprawidłową realizację umów w sprawie dodatków przez szpitale i stacje pogotowia ratunkowego.

Kiedy w marcu 2020 roku wykryto w Polsce pierwszy przypadek koronawirusa SARS-CoV-2 odpowiedzialne organy i instytucje państwa, podmioty lecznicze i służby nie były przygotowane na wybuch epidemii, wynika z kontroli przeprowadzonej przez NIK. Mimo to władze nie ogłosiły stanu klęski żywiołowej, a zamiast tego, poprzez specustawę covidową wprowadziły zmiany w przepisach, na podstawie których narzucano jeszcze dalej idące ograniczenia, zakazy i nakazy.

Aż 217 wniosków pokontrolnych i prawie 500 mln zł finansowych skutków nieprawidłowości – to efekty kontroli NIK dotyczącej funkcjonowania szpitali powiatowych w latach 2020-2022. Skontrolowane szpitale powiatowe miały problemy z bilansowaniem swojej działalności. W związku z ogłoszeniem stanu epidemii zmieniono sposób finansowania szpitali, co spowodowało przejściową poprawę ich wyników finansowych i tylko zaciemniło obraz.

Brak pełnych informacji o liczbie jezior w Polsce oraz do ilu z nich Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (PGW WP) wykonuje uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa (SP), brak danych o istniejących pomostach na jeziorach sklasyfikowanych jako wody powierzchniowe płynące, to tylko niektóre nieprawidłowości ujawnione przez NIK w Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej PGW WP (KZGW).

Trzeba zacząć pracować nad odsalaniem polskich rzek. Tak zgodnie mówili uczestnicy panelu ekspertów w NIK poświęconemu kryzysowi ekologicznemu na Odrze. Rady i uwagi naukowców mają uzupełnić wiedzę kontrolerów, którzy kończą badanie przyczyn ubiegłorocznej katastrofy. Prezes Marian Banaś witając zaproszonych naukowców i przedstawicieli opolskiej delegatury NIK, która prowadzi kontrolę powiedział, że wnioski z panelu pomogą ocenić, czy działania instytucji publicznych są wystarczające wobec zagrożeń ekologicznych oraz przedstawią swoje wnioski na przyszłość.

Skontrolowane samorządy były właściwie przygotowane do realizacji zadań w zakresie udostępniania informacji publicznej i większość z nich realizowały prawidłowo. Wykryte przez NIK nieprawidłowości dotyczyły przyjętych w samorządach regulacji ograniczających dostęp do informacji publicznej, jej nieterminowego udostępniania na wniosek, a także nieudostępniania lub niewłaściwego udostępniania informacji publicznej w BIP.

Zlecano wykonanie zadań eksperckich na zewnątrz, choć urzędy mogły osiągnąć rezultat własnymi siłami. Zlecano usługi doradcze własnym pracownikom, zamieniając im umowę o pracę na „śmieciówkę”, i wypłacano im honoraria, choć zlecone zadania leżały w ich podstawowych kompetencjach. Nie dochodzono kar za niewywiązywanie się z umów. Doszło do stanowczo zbyt wielu przypadków naruszeń dyscypliny finansów publicznych. NIK stwierdziła nieprawidłowości na łączną kwotę ponad 2,7 mln zł.

Nawet dwuipółroczne opóźnienia w odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, pozostawienie wniosków bez odpowiedzi, niepełne informacje w BIP – to tylko niektóre ze stwierdzonych przez NIK nieprawidłowości. Stwierdzone nieprawidłowości wskazują na niewystarczający nadzór organów objętych kontrolą nad realizacją obowiązków związanych z udostępnianiem informacji publicznej.

Działania samorządów nie były wystarczające, aby skutecznie ograniczać zabudowę terenów zagrożonych powodzią. "Z naszych ustaleń wynika, że większość skontrolowanych samorządów, w dokumentach planistycznych gmin, nie uwzględniała lub tylko częściowo brała pod uwagę decyzje wydawane przez Wody Polskie co do warunków zabudowy i zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią" - czytamy w raporcie NIK. W konsekwencji potencjalni inwestorzy nie mieli rzetelnych informacji o zagrożeniu powodziowym w miejscu planowanej inwestycji.

Działania administracji publicznej nie przyczyniły się do zmniejszenia uciążliwości źródeł wytwarzania ciepła dla środowiska i oszczędniejszego gospodarowania energią w procesach dostarczania ciepła. Minister właściwy ds. energii nie opracował strategii modernizacji ciepłownictwa, działał głównie w sposób doraźny. Nie prowadzono monitoringu efektywności energetycznej systemów ciepłowniczych. Gminy nie miały docelowej wizji rynku ciepła, nie dbały o planowanie i rozwój efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych. Nie wypełniały nawet obowiązków wynikających z Prawa energetycznego.

Najwyższa Izba Kontroli przygotowuje zawiadomienie do prokuratury w sprawie niedozwolonego znakowania koni. To konsekwencja ustaleń kontroli w spółkach hodowli roślin uprawnych i zwierząt o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

W Nowy Rok Najwyższa Izba Kontroli wkracza z imponującym planem pracy. Ten, który dobiega końca, przyniósł nowe, ogromne wyzwania o skali globalnej, będące pokłosiem wojny za wschodnią granicą i napływu uchodźców z Ukrainy oraz światowym kryzysem energetycznym i finansowym. Izba skontroluje, jak na te wyzwania zareagowała administracja publiczna. NIK nie zaniedbuje też innych kluczowych obszarów funkcjonowania państwa i bytowania obywateli. Plan pracy NIK na rok 2023 to aż 90 tematów kontroli planowych.

Podmioty odpowiedzialne za ograniczanie rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń nie dopełniają swoich obowiązków. Główne narzędzie walki z ASF – masowa redukcja populacji dzików – nie przynosi efektów, mimo to przekazywane są na nią znaczne środki. Kluczowe dla ograniczenia ASF działania związane z bioasekuracją prowadzone są nierzetelnie. W siedzibie Delegatury Najwyższej Izby Kontroli w Zielonej Górze w dniu 19 grudnia odbył się briefing prasowy, na którym przedstawiono kontroli „Zwalczanie i przeciwdziałanie rozprzestrzenieniu się afrykańskiego pomoru świń w populacji dzika oraz przenikaniu i rozprzestrzenieniu się tej choroby w stadach świń”.

Jedno zawiadomienie do prokuratury i cztery zawiadomienia do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych w sprawie konkursu „Po pierwsze rodzina!”. Taki jest efekt kontroli przeprowadzonej przez NIK w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) oraz w 10 organizacjach pozarządowych.

Ponad dwuletnie opóźnienie uruchomienia nowego krajowego systemu poboru opłat drogowych (NKSPO) spowodowało obniżenie potencjalnych wpływów do Krajowego Funduszu Drogowego szacunkowo o ponad 573 mln zł....

Centrum Informacyjne Senatu uprzejmie przekazuje, że 18 sierpnia br. Komisja Nadzwyczajna ds. spraw Klimatu wystąpiła do Najwyższej Izby Kontroli z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli doraźnej w Kancelarii Premiera oraz ministerstwach klimatu i infrastruktury, podległych im instytucjach oraz w urzędach wojewódzkich w związku z katastrofą ekologiczną na Odrze.