Najwyższa Izba Kontroli

Działania samorządów nie były wystarczające, aby skutecznie ograniczać zabudowę terenów zagrożonych powodzią. "Z naszych ustaleń wynika, że większość skontrolowanych samorządów, w dokumentach planistycznych gmin, nie uwzględniała lub tylko częściowo brała pod uwagę decyzje wydawane przez Wody Polskie co do warunków zabudowy i zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią" - czytamy w raporcie NIK. W konsekwencji potencjalni inwestorzy nie mieli rzetelnych informacji o zagrożeniu powodziowym w miejscu planowanej inwestycji.

Jedno zawiadomienie do prokuratury i cztery zawiadomienia do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych w sprawie konkursu „Po pierwsze rodzina!”. Taki jest efekt kontroli przeprowadzonej przez NIK w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) oraz w 10 organizacjach pozarządowych.

Najwyższa Izba Kontroli przygotowuje zawiadomienie do prokuratury w sprawie niedozwolonego znakowania koni. To konsekwencja ustaleń kontroli w spółkach hodowli roślin uprawnych i zwierząt o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

Kiedy w marcu 2020 roku wykryto w Polsce pierwszy przypadek koronawirusa SARS-CoV-2 odpowiedzialne organy i instytucje państwa, podmioty lecznicze i służby nie były przygotowane na wybuch epidemii, wynika z kontroli przeprowadzonej przez NIK. Mimo to władze nie ogłosiły stanu klęski żywiołowej, a zamiast tego, poprzez specustawę covidową wprowadziły zmiany w przepisach, na podstawie których narzucano jeszcze dalej idące ograniczenia, zakazy i nakazy.

Centrum Informacyjne Senatu uprzejmie przekazuje, że 18 sierpnia br. Komisja Nadzwyczajna ds. spraw Klimatu wystąpiła do Najwyższej Izby Kontroli z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli doraźnej w Kancelarii Premiera oraz ministerstwach klimatu i infrastruktury, podległych im instytucjach oraz w urzędach wojewódzkich w związku z katastrofą ekologiczną na Odrze.

Podmioty odpowiedzialne za ograniczanie rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń nie dopełniają swoich obowiązków. Główne narzędzie walki z ASF – masowa redukcja populacji dzików – nie przynosi efektów, mimo to przekazywane są na nią znaczne środki. Kluczowe dla ograniczenia ASF działania związane z bioasekuracją prowadzone są nierzetelnie. W siedzibie Delegatury Najwyższej Izby Kontroli w Zielonej Górze w dniu 19 grudnia odbył się briefing prasowy, na którym przedstawiono kontroli „Zwalczanie i przeciwdziałanie rozprzestrzenieniu się afrykańskiego pomoru świń w populacji dzika oraz przenikaniu i rozprzestrzenieniu się tej choroby w stadach świń”.

Ponad dwuletnie opóźnienie uruchomienia nowego krajowego systemu poboru opłat drogowych (NKSPO) spowodowało obniżenie potencjalnych wpływów do Krajowego Funduszu Drogowego szacunkowo o ponad 573 mln zł....

NIK negatywnie oceniła przygotowanie i realizację Poleceń Ministra Zdrowia w sprawie dodatków covidowych. W latach 2020-2021 wydano na nie blisko dziewięć mld zł. Minister Zdrowia i Prezes NFZ nieprawidłowo i nieskutecznie nadzorowali zarówno przygotowanie jak i realizację Poleceń. Ponadto zaniechali kontroli prawidłowości przyznawania i wypłacania dodatków covidowych oraz nie reagowali na nieprawidłową realizację umów w sprawie dodatków przez szpitale i stacje pogotowia ratunkowego.

Szpitale tymczasowe dla chorych na COVID-19 tworzone w Polsce od października 2020 r. na niespotykaną w Europie skalę, powstawały bez żadnego planu, bez rzetelnej analizy danych o sytuacji epidemicznej i dostępności kadr medycznych, a także bez kalkulacji kosztów, ustaliła Najwyższa Izba Kontroli.

NIK stwierdziła liczne nieprawidłowości, zarówno w procesie przygotowania i organizacji naboru wniosków o dofinansowanie w konkursie Szybka Ścieżka – Innowacje Cyfrowe, jak również na etapie wyboru projektów. NCBR nie przestrzegało regulaminu konkursu oraz własnych wewnętrznych regulacji. W efekcie do dofinansowania zakwalifikowano między innymi projekt, który od razu powinien zostać odrzucony, gdyż przekraczał ustalony limit 20 mln euro.

Naruszenie zasad legalności, rzetelności, celowości lub gospodarności stwierdziła w wydatkach Telewizji Polskiej SA Najwyższa Izba Kontroli. Skala nieprawidłowości, ich wymiar finansowy, jak również charakter, który wskazuje na to, że takie działania mogą się powtórzyć nie pozwala NIK na wystawienie państwowej stacji pozytywnej oceny w objętym kontrolą zakresie. Nieprzestrzeganie przez TVP SA zasad wydawania pieniędzy ma tym większe znaczenie, że jest ona finansowana w głównej mierze ze środków publicznych. W latach 2021-2022 ich udział w przychodach stacji ze sprzedaży wynosił ponad 60%.

Prawie 60 mln zł – tyle wyniosła łączna wartość zamówień udzielonych przez skontrolowane szpitale z naruszeniem przepisów ustawy o działalności leczniczej oraz Prawa zamówień publicznych. Nieprawidłowo wydatkowane środki stanowiły ponad ¼ wartości zrealizowanych zamówień. Przeciążenie personelu medycznego stwarzało zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentów oraz samych pracowników, a także negatywnie wpływało na jakość udzielanych świadczeń.

Program przekopu przez Mierzeję Wiślaną już na etapie planowania nie miał szans na osiągnięcie w zaplanowanym czasie głównego celu inwestycji, czyli zapewnienia bezpieczeństwa i wzrostu dobrobytu w regionie. Jej wartość znacznie przekroczyła granicę opłacalności, co minister właściwy ds. gospodarki morskiej zataił przed Radą Ministrów, a swój nadzór nad całością Programu sprawował nierzetelnie. Wartość Programu, pierwotnie wynosząca 880 mln zł, do dnia zakończenia kontroli (koniec kwietnia 2023) zdążyła wzrosnąć o 125% – do blisko 2 mld zł.

Gospodarka leśna prowadzona w Puszczy Białowieskiej – jedynym polskim obiekcie przyrodniczym na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO – nie była w pełni zgodna z przepisami dotyczącymi ochrony przyrody. Mimo że niemal dziewięć lat temu zobowiązaliśmy się do opracowania zintegrowanego planu zarządzania takim obiektem, do dziś dokument nie został przyjęty.

Kluczowe organy administracji publicznej odpowiedzialne za bezpieczeństwo obywateli pozostawały bierne w pierwszej fazie katastrofy ekologicznej na Odrze. Mimo że z nieznanych przyczyn w rzece pojawiły się tysiące martwych ryb, to nie podjęto odpowiednich działań. Nie zapewniono wymaganego w takich sytuacjach skutecznego obiegu informacji. Nie uruchomiono także odpowiednich struktur zarządzania kryzysowego. W konsekwencji alerty ostrzegawcze i zakazy korzystania z Odry skierowano do ludności z co najmniej kilkunastodniowym opóźnieniem.

Fundusze sołeckie stały się w ostatnich latach bodźcem dużych przeobrażeń dla mieszkańców wsi. Potwierdza to kontrola NIK: efektywnie wykorzystywano środki funduszy sołeckich wyodrębnione w budżetach kontrolowanych gmin, choć nie ustrzeżono się przy tym pewnych błędów. Niestety dalszy rozwój funduszy stoi pod znakiem zapytania. Budżet państwa zwraca gminom tylko część poniesionych wydatków na projekty.